Dictionary of Welsh Biography

EDWARDS, RICHARD OWEN (1808), cerddor Ganwyd 31 Gorffennaf 1808 yn Penderlwyngoch, Gwnnws, Sir Aberteifi, mab i John Edwards a brawd i J. D. Edwards. Cafodd ei wersi cyntaf mewn cerddoriaeth gan Dafydd Siencyn Morgan. Addysgwyd ef yn ysgol Ystrad Meurig. Bu am flynyddoedd yn arwain côr Ystrad Meurig, ac âi o gwmpas yr ardaloedd cylchynnol i gynnal ysgolion canu. Gallai ganu'r clarinet, a sefydlodd seindorf yn ei ardal. Cyfansoddodd
EDWARDS, WILLIAM (1719 - 1789), gweinidog Annibynnol a phensaer am y bont-y-ty-pridd wreiddiol. Yr ydym yn ddyledus am hanes ymdrechion Edwards ynglyn â Phont-y-pridd i'w gyfaill (a'i gymydog gynt) Thomas Morgan (1720 - 1799). Ychwanegwyd at adroddiad Morgan, a'i gywiro (i raddau), gan Edwards ei hunan. Gwnaeth Edwards bedwar cynnig (1746-54) cyn iddo lwyddo i gwblhau ei ymrwymiad i wneuthur, am £500, bont a barhâi am saith mlynedd. Wedi i dair pont fethu
EDWARDS, WILLIAM THOMAS (1821 - 1915), meddyg a phrif ysgogwr sefydlu Ysgol Feddygol Caerdydd Ganed William Edwards yng Nghaerffili ar 6 Rhagfyr 1821 yn un o bum plentyn Evan Edwards, meddyg teulu yng Nghaerffili, a'i wraig Caroline Morgan. Yr oedd William yn or-wyr i William Edwards, gweinidog enwog capel hanesyddol Groes-wen, Caerffili ac ym 1756 yn bensaer y bont sy'n croesi'r afon Taf ym Mhontypridd, y bont rhychwant sengl fwyaf yn Ewrop ar y pryd. Wedi derbyn egwyddorion iachau fel
ELLIS, GRIFFITH (1844 - 1913), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd cronfa ei jiwbili. Ef a ddewiswyd i draddodi'r Ddarlith Davies gyntaf (1894); cymerodd yn destun ' Y Syched am Dduw,' a chyhoeddwyd hi yn 1895. Ddeng mlynedd cyn hyn ymddangosodd ei gyfrol ar Hanes Methodistiaeth Corris a'r Amgylchoedd; yn 1898 cyhoeddodd gofiant i W. E. Gladstone, ac yn 1906 gofiant Edward Morgan y Dyffryn. Daeth o'r wasg amryw lyfrau llai a llai pwysig o'i eiddo, heblaw amryw byd o
ELLIS, MORGAN ALBERT (1832 - 1901), pregethwr, etc.
ELLIS, THOMAS EDWARD (1859 - 1899), aelod seneddol dros Feirionnydd (1886-99) a phrif chwip y blaid Ryddfrydol (1894-5) o'r Bwrdd Canol Cymreig. Yr oedd yn un o arloeswyr y mudiad er sicrhau llyfrgell genedlaethol i Gymru; cychwynnodd ef Gymdeithas Hen Fyfyrwyr Coleg Aberystwyth, a bu'n llywydd arni hyd ei farw; bu hefyd yn warden Urdd Graddedigion Prifysgol Cymru. Golygodd gyfrol gyntaf Gweithiau Morgan Llwyd o Wynedd, a gorffennwyd ei waith gan ei frawd-yng-nghyfraith, J. H. Davies. Priododd Annie, merch R. J
ENDERBIE, PERCY (c. 1606 - 1670), hanesydd a hynafiaethydd Awdur Cambria Triumphans. Ail fab ydoedd, yn ôl y Lincolnshire Pedigrees (Harleian Society), i Thomas Enderby, cyfreithiwr yn ninas Lincoln, a'i wraig, Elizabeth, ferch Robert Rusforth, Coley Hall, sir Efrog. Yn ôl ei achres deuluol fe'i ganwyd rhwng 1604 a 1608 - fe'i gofnodwyd rhwng brawd a anwyd yn 1604 a chwaer a anwyd yn 1608. Gwraig Percy Enderbie oedd Winifred, chwaer Sir Edward Morgan o
ERBERY, WILLIAM (1604 - 1654), Piwritan ac Annibynnwr cysylltiadau agos rhyngddo a'r Piwritaniaid Cymreig, a chyfrifai Morgan Llwyd ef yn athro iddo. Beirniadai ei gydgrefyddwyr yn llym, ac ni fynnai ledaenu addysg y prifysgolion. Ar 12 Hydref 1653 yr oedd Erbery a John Webster yn dadlau'n gyhoeddus yn erbyn addysg ffurfiol yn Lombard Street, Llundain. (Wood, Athenae Oxonienses, iii, c. 361). Bu Erbery farw yn Llundain yn Ebrill 1654, ond ni wyddys fan ei
EVAN, EVAN DAFYDD (fl. 1771-9), cynghorwr Methodistaidd a drigai yn Nhŷ'rclai (neu Tir-y-clai), Llanfynydd, Sir Gaerfyrddin. Yr oedd yn enwog yn ei ddydd oherwydd ei ymddangosiad hynod a'i ddull gwreiddiol o bregethu. Ef oedd moddion troëdigaeth yr hynod Jenkin Thomas ('Siencyn Penhydd'). Ef, ynghyd ag eraill, a gododd gapel cyntaf y Methodistiaid yn Llanfynydd, c. 1771. Enwir ef 'Evan David of Tir y Clai Cordwainer' yn ewyllys Morgan Rhys, 1779 - ef
EVANS, ALCWYN CARYNI (1828 - 1902), hynafiaethydd baratoi llyfrau trethi tref Caerfyrddin. Bu'n briod dwywaith. Ei wraig gyntaf oedd Elizabeth Amelia Rees (bu farw 1867), merch i John Morgan, a gweddw tafarnwr y Castle yn Stryd y Prior, Caerfyrddin, a bu'r ddau yn cadw'r Castle Inn yn Heol y Prior am gyfnod, ac yna'r Bird in Hand yn Heol Ioan, Caerfyrddin. Ni fu iddynt blant. Priododd a'i ail wraig Mary (1835-1884) ym 1870, yr oedd hi'n ferch i William
EVANS, DANIEL SIMON (1921 - 1998), ysgolhaig Cymraeg a'r cynfeirdd, iaith a dylanwad y Beibl, emynwyr Cymraeg, Morgan Rhys yn arbennig (ymddangosodd ei gasgliad o Emynau Morgan Rhys o Wasg Gregynog yn 2001 ar ôl ei farw) ac ar hynt y Gernyweg a'r Wyddeleg; y mae rhestr o'i gyhoeddiadau hyd at 1988 yn Ysgrifau Beirniadol XVI (1990). Dyfarnwyd gradd D.Litt iddo gan Brifysgol Cymru yn 1979. Gŵr rhadlon, llawn hiwmor (brathog ar adegau) a chwmnïwr diddan
EVANS, DAVID (Dewi Dawel; 1814 - 1891), teiliwr, tafarnwr, bardd, etc. Gleision.' Cymerodd ddiddordeb yn hanes plwyf Talyllychau, a gohebodd ag Alcwyn C. Evans (Caerfyrddin), a David Lewis Jones (ficer Myddfai), ac eraill. Ychydig cyn ei salwch olaf dAnfonodd draethawd ar hanes y plwyf i eisteddfod a gynhaliwyd 24 Ebrill 1891. Yr oedd dau o'i feibion yn ysgolfeistri, THOMAS MORGAN EVANS (1838 - 1892) yng Nghwmdu, a DAFYDD EVANS (1842 - 1893) yn Nhalyllychau. Mab arall oedd

Search results

73 - 84 of 572 for "Morgan"