Dictionary of Welsh Biography

EVANS, GWYNFOR RICHARD (1912 - 2005), cenedlaetholwr a gwleidydd -73) ac i gynrychioli'r etholaeth ddwywaith yn San Steffan (1966-70, 1974-79). Ar Ŵyl Ddewi 1941 priododd â Rhiannon Prys Thomas (1919-2006) y bu ei chefnogaeth ddiamod i'w gŵr ac i'r achos cenedlaethol yn gwbl allweddol drwy lafur diflino a chyffroadau ei yrfa wleidyddol, ac a gariodd i raddau anghymesur y cyfrifoldeb o fagu eu saith plentyn. Yng Ngorffennaf 1940 cafodd Gwynfor ryddhad diamod rhag
EVANS, ILLTUD (1913 - 1972), offeiriad Catholig Llanbedr Pont Steffan yn 1931. Ceir peth o'i waith cyhoeddedig cynnar yn rhai o gylchgronau'r coleg. Roedd hefyd yn aelod o gymdeithas Eingl-Gatholig Dewi Sant yn y coleg. Serch hynny, cafodd ei ddiarddel o'r coleg yn 1934 am anghyfunrhywiaeth, wedi iddo bledio'n euog i gyhuddiad 'of having persistently attempted to induce a fellow-student to commit an act of gross immorality', fel y nodwyd yng
EVANS, IOAN LYONEL (1927 - 1984), gwleidydd Llafur Jones AS. Yn etholiad cyffredinol Mehefin 1983 ailetholwyd ef gyda mwyafrif o fwy na 13,000 o bleidleisiau dros ymgeisydd y Democratiaid Rhyddfrydol. Drwy gydol ei gyfnod yn San Steffan cadeiriodd nifer o bwyllgorau a grwpiau seneddol. Ystyrid ef yn awdurdod uchel ei barch ar faterion a phynciau Cymreig. Roedd Evans hefyd yn ymddiddori'n fawr mewn materion Ewropeaidd, ac felly gwasanaethodd ar nifer
EVANS, JOHN GWENOGFRYN (1852 - 1930), gweinidog Undodaidd, golygydd testunau Cymraeg cynnar ac arolygydd llawysgrifau Cymraeg , David Rees, Eurfaen Hall, Llanbedr-Pont-Steffan, groser. Yn 18 oed, ar ôl damwain, ailgydiodd yn ei yrfa addysgol o dan William Thomas ('Gwilym Marles') yn Llandysul ac Alcwyn Caryni Evans yng Nghaerfyrddin, gan baratoi at fyned i'r Coleg Presbyteraidd yng Nghaerfyrddin, lle y bu'n fyfyriwr o 1872 i 1874 ac yn 1875-6. Treuliodd 1874-5 fel athro cynorthwyol yng Ngholeg Miltwn, Ullesthorpe. Yn Awst 1876
EVANS, JOHN SILAS (1864 - 1953), offeiriad a seryddwr Ganwyd 11 Mawrth 1864, mab Evan Evans, Blaen-llan, Pencarreg, Sir Gaerfyrddin. Cafodd ei addysg yn yr ysgol leol, ysgol Alcwyn C. Evans yng Nghaerfyrddin, hen ysgol ramadeg Llanbedr Pont Steffan, a Choleg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan, gan ddal ysgoloriaethau Phillips a Treharne yn y coleg hwnnw. Graddiodd yn B.A. gydag anrhydedd mewn diwinyddiaeth yn 1885, a chipio gwobrau Cymraeg a
EVANS, MORRIS EDDIE (1890 - 1984), cyfansoddwr gwobrau'r Eisteddfod Genedlaethol yn 1937 (Machynlleth) ac 1977 (Wrecsam); ond y dôn a enillodd iddo anfarwoldeb yw 'Pantyfedwen', i'r geiriau 'Tydi a wnaeth y wyrth, O Grist, Fab Duw' gan W. Rhys Nicholas (1914-1996), a enillodd iddo wobr o £300 yn Eisteddfod Rhys Thomas James, Pantyfedwen yn Llanbedr Pont Steffan yn 1968. Trefnwyd y dôn i leisiau meibion a chyfuniadau eraill o leisiau, a daeth yn
EVANS, THOMAS JOHN (1863 - 1932), newyddiadurwr, etc. caredig a rhadlon; yr oedd ganddo ddawn arbennig i greu a chadw cyfeillion ymhlith pobl o bob credo ac opiniwn; ac yr oedd yn ddiflino gyda'r gwaith o gynorthwyo Cymry ieuainc yn y brifddinas. Priododd, 1891, Margaret, merch Lewis Davies, Llanbedr-Pont-Steffan; bu iddynt ddwy ferch, Magdalen May, a fu farw yn blentyn, a Janet. Bu farw 13 Mai 1932.
EVANS, WILLIAM (1823 - 1900), ficer Rhymni a chanon mygedol yn eglwys gadeiriol Llandaf brodor o Langeler, Sir Gaerfyrddin. Addysgwyd ef yng Ngholeg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan, lle'r oedd yn ysgolor blaenaf ('senior scholar') ac enillwr y wobr am yr Hebraeg a diwinyddiaeth. Ordeiniwyd ef yn 1848 i guradiaeth S. Mair, Aberteifi. Bu'n gurad Gelligaer, 1850-3, a Throed-yr-aur, 1854-6. Penodwyd ef yn ficer Rhymni yn 1856, ac arhosodd yno hyd ei farw. Yr oedd yn un o glerigwyr
EVANS, WILLIAM EILIR (Eilir; 1852 - 1910), clerigwr a bardd Ganwyd 26 Ebrill 1852 yn y Garreg Lwyd, Cenarth, Sir Gaerfyrddin. Annibynnwr ydoedd, ac aeth fel myfyriwr i Goleg Presbyteraidd Caerfyrddin. Troes at Eglwys Loegr yng Nghymru, a mynd yn 1878 i Goleg Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan. Daliodd rai bywiolaethau, ond ni fu ryw lawer o lun arno fel offeiriad. Bu'n gurad yn Llanfaelog (Môn), Devizes, ac Aberdâr. Bu hefyd yn ysgolfeistr, am ychydig yn
FISHER, JOHN (1862 - 1930), ysgolhaig Cymraeg Ganwyd 5 Ionawr 1862, mab hynaf Edward a Mary Fisher, Cilcoll, Llandebie. Addysgwyd ef yn Ysgol Genedlaethol Llandebie, Talybont (Pontardulais), ysgol Llanymddyfri, ac yng Ngholeg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan, lle y graddiodd yn B.A. yn 1884 a B.D. yn 1891, a lle y derbyniasai ysgoloriaeth a gwobrau. Ordeiniwyd ef yn ddiacon yn 1885, ac yn offeiriad yn 1886, a bu'n gurad ym Mhontbleiddyn
FITZ ALAN family, arglwyddi Croesoswallt, Clun, ac Arundel Cawn fod y teulu mewn meddiant o ardal Croesoswallt ym mlynyddoedd cynnar y 12fed ganrif, ond heriwyd eu hawl gan Maredudd ap Bleddyn. Yn ystod teyrnasiad Steffan (1135-54) cynorthwyodd WILLIAM FITZ ALAN Matilda, a phan fu raid iddo ffoi cymerodd Madog ap Maredudd feddiant o'r ardal, i'w cholli wedyn rywbryd cyn ei farwolaeth yn 1160. Ymladdodd William Fitz Alan yn erbyn y Cymry yn 1157, a bu ei
GOWER, Syr ERASMUS (1742 - 1814), llyngesydd (Portsmouth) 21 Mehefin 1814, 'yn ei eilfed flwydd ar bymtheg a thrigain.' Mab oedd Erasmus Gower i Abel Gower, a'i fam yn ferch i Erasmus Lewes, ficer Llanbedr-pont-Steffan ac un o Lewesiaid y Gernos yn Llangunllo, Ceredigion (Meyrick, Cardiganshire, 2il arg., 202, 221). Teulu o Worcestershire oedd y Goweriaid yn wreiddiol, ond ymbriodasant (tua 1700) â'r Stedmaniaid, perchenogion Glandovan, a oedd hwythau

Search results

37 - 48 of 167 for "Steffan"