Dictionary of Welsh Biography

CHANCE, THOMAS WILLIAMS (1872 - 1954), gweinidog (B) a phrifathro coleg yn Ebrill 1928, ond er ei gymeradwyo gan y pwyllgor gwaith i gyfarfod brwd o bron naw cant o gynrychiolwyr eglwysi yng Nghaerdydd ar 20 Medi, colli'r swydd barhaol a wnaeth i Thomas Phillips (1868 - 1936), hynny o ddim ond pedair pleidlais ac yn ôl y farn gyffredin oherwydd ei ddiffyg Cymraeg. Yn dilyn marwolaeth Thomas Phillips, codwyd ef i'r swydd, Gorffennaf 1936, eithr nid heb gryn ddadlau am
CHARLES, GEOFFREY (1909 - 2002), ffotograffydd , Janet a Susan. Daeth ei waith i'r Cymro i ben bron yn llwyr yn ystod blynyddoedd y rhyfel pan fu'n rhaid iddo ganolbwyntio ei ymdrechion ar y Montgomeryshire Express. Gwasanaethodd hefyd ar is-bwyllgor Arddangos o Bwyllgor Gweithredol Amaethyddiaeth Rhyfel Sir Drefaldwyn, gan gynorthwyo i hysbysebu a gweithredu dulliau ffermio gwell. Oherwydd ei bwl o'r ddarfodedigaeth nid oedd modd iddo ymuno â'r
CHARLES, THOMAS (Charles o'r Bala; 1755 - 1814) Crefyddol, a manteisiodd ar ei ymweliad i bregethu yn Llundain, yn nechrau 1802, i fyned i gyfarfodydd y gymdeithas, a gosod angen mawr Cymru am Feiblau Cymraeg ger eu bron. Llwyddodd y tu hwnt i'w obeithion, ac yn y drafodaeth honno y ganwyd y syniad o Gymdeithas Beiblau. Un o'i gorchwylion cyntaf oedd dwyn allan argraffiad newydd o'r Beibl Cymraeg, a phenodwyd Charles i fod yn gyfrifol am ei ddwyn
CLARE family ' breiniau'r Mers, o flaen llys eu penarglwydd y brenin. Dyfarnodd y llys fod y ddau yn euog, a dedfrydwyd hwy i garchar, ac i golli eu tiroedd am eu hoes i ddwylo'r brenin. Gwir iddynt gael eu rhyddhau bron ar unwaith, a chael edfryd eu tiroedd hefyd; ond yr oedd crib yr Iarll Coch wedi ei thorri. Bu farw 7 Rhagfyr 1295. Yn ôl telerau'r briodas, aeth tiroedd y Clâr i ddwylo'r dywysoges Joan am ei hoes. Bu
CONDRY, WILLIAM MORETON (1918 - 1998), naturiaethwr, cadwraethwr ac awdur hoff fynyddoedd, Cadair Idris. Byddai'n ymweld â'r mynydd hwnnw bron bob blwyddyn yn gynnar yn y gwanwyn i weld ei hoff dormaen glasgoch yn ei flodau.
COOMBES, BERT LEWIS (1893 - 1974), glöwr ac awdur alwai Coombes yn 'nofel hunangofiannol'. Pan gyhoeddwyd These Poor Hands: The Autobiography of a Miner Working in South Wales ym Mehefin 1939 bu'n llwyddiant yn syth, gan werthu 50,000 o gopïau erbyn diwedd y flwyddyn. Llwyddodd hefyd i gyflawni'r gamp amhosibl bron o ennill clod eang gan y glowyr eu hunain fel portread cywir o fywyd y lofa. Er bod These Poor Hands wedi cael ei darllen yn bennaf o
CRAWSHAY, GEOFFREY CARTLAND HUGH (1892 - 1954), milwr a noddwr cymdeithasol canolfannau galwedigaethol a chlybiau i ddynion di-waith. Sefydlwyd Cyngor Gwasanaeth Cymdeithasol De Cymru a Mynwy yn Chwefror 1934 i ddarparu peirianwaith cyddrefnedig taleithiol i arwain ac i galonogi'r unedau gwasgaredig. Cofnodir yn ei Adroddiad Blynyddol cyntaf: 'Syrthiodd tasg drom sefydlu'r Cyngor ar ysgwyddau'r Capten Crawshay, a roes wasanaeth llawn-amser bron' fel ysgrifennydd mygedol a
CYNAN ab OWAIN (d. 1174), tywysog flaenllaw pan oeddid yn gwrthwynebu Harri II yn 1157 - gyda'i frawd Dafydd bu iddo gyfran yn yr ymosodiad sydyn yng nghoedydd Penarlag a fu bron yn achos i ymgyrch y brenin fethu'n gyfan gwbl. Daeth yr hyn a wnaeth yn 1159, pan geisiodd pum iarll ddal Rhys ap Gruffydd, â llai o glod iddo. Pan fu farw ei dad yn 1170, y mae'n debyg fod Cynan yn teyrnasu ar Eifionydd, Ardudwy, a Meirionnydd, a fu'n
CYNLLO (fl. 550?), sant ymestyn dros bron yr oll o Werthrynion a Maelienydd. Nid oedd ei ddylanwad yng ngwaelod Ceredigion gymaint, er y dylid cofio bod Llangoedmor yn fam-eglwys cylch a gynhwysai Aberteifi, efallai, ar un adeg. Yr oedd Llanbister yn bwysicach fyth; yn 1291, yr oedd yn un o'r tair eglwys gyfoethocaf yn yr esgobaeth. Gorffennaf 17 oedd dydd y sant; dywed Lewis Glyn Cothi y telid sylw arbennig i'r dydd hwn yn
DAFYDD ALAW (fl. 1550), bardd o Fôn a raddiwyd yn Ddisgybl Ysbâs Cerdd Dafod yn ail eisteddfod Caerwys, 1568. Canodd farwnad i Lewis Môn (NLW MS 1553A), a dichon ei fod yn ddisgybl i'r gŵr hwnnw. Moliant i rai o uchelwyr Môn, c. 1535-1570, yw ei waith bron yn gyfan gwbl: ceir peth ohono yn Llanstephan MS 123, Llanstephan MS 125 a Llanstephan MS 133. Cyfeirir at ei lyfr achau yn Peniarth MS 134.
DAFYDD ap LLYWELYN (d. 1246), tywysog ddamwain adfydus ar 1 Mawrth 1244 ddod â thro ar fyd. Torrodd Gruffydd ei wddf wrth geisio dianc o Dŵr Llundain. Ar amrantiad llygad, megis, cafodd Dafydd ollyngdod rhag ei ofalon a phenderfynodd ailgychwyn yr ymgyrch. Cafodd gymorth y tywysogion Cymreig bron i gyd - ar wahân i Bowys, a safai o'r neilltu, yn ôl ei harfer - a bu mor ffyddiog â dodi ei achos gerbron y pab Innocent IV, a llwyddo yn hynny i
DAS, SHOSHI MUKHI (1868 - 1921), cenhades, athrawes a nyrs House yn Stryd Powell. Mwynhaodd gerdded ar lan y môr, ond cafodd driniaeth bellach yn yr Ysbyty Brenhinol. Pan oedd ei hiechyd yn caniatáu, bu'n annerch cynulleidfaoedd ledled Cymru am ei gwaith cenhadol, gyda'r un llwyddiant poblogaidd â'i chyflwyniadau bron i ddau ddegawd yn gynharach. Yn ôl yn India, ni ddisgwylid i Shoshi ddychwelyd i Karimganj, yn rhannol oherwydd yr anghydfod hirhoedlog ag

Search results

25 - 36 of 303 for "Bron"