Dictionary of Welsh Biography

NON(N) (fl. ddiweddar yn y 5ed ganrif), santes Merch Cynyr o Gaer Gawch ym Mynyw. Ceir y traddodiad amdani bron i gyd ym ' Muchedd Dewi Sant ' a gyfansoddwyd gan Rygyfarch. Dywedir i Non gael ei threisio gan Sant (Sanctus), brenin Ceredigion, er ei bod hi yn lleian, ac iddi mewn canlyniad esgor ar Ddewi Sant. Pan bregethai Gildas Sant un tro yn un o eglwysi'r ardal, collodd ei leferydd am fod Non yno yn feichiog o Ddewi. Adroddir hanes
NOVELLO, IVOR (1893 - 1951), cyfansoddwr, dramodydd, ac actor ar lwyfan a ffilm rydd yn ysgrifennu a chyfansoddi gweithiau newydd, bron pob un yn fwy disglair na'r rhai a'i blaenorodd. Nid oedd ond pymtheg oed pan, o dan yr enw Ivor Novello, y cyhoeddwyd ei gân gyntaf, 'Spring of the year'. Yn un ar hugain oed daeth yn enwog fel cyfansoddwr 'Keep the home fires burning' i eiriau Lena Guilbert Ford. Ysgrifennodd a chyfansoddodd tua 60 o faledi a chaneuon, 'We'll gather lilacs' yn
OWAIN TUDUR (c. 1400 - 1461), gŵr llys ) Iacina, a ddaeth, o bosibl, yn wraig i'r arglwydd Grey de Wilton. Yn union bron wedi i Catherine farw yr oedd Owain mewn helynt gyda'r awdurdodau - yr oedd, am ryw reswm neu'i gilydd, wedi gwneuthur dug Gloucester, a lywodraethai hyd nes y deuai'r brenin ieuanc i'w oed, yn elyn iddo'i hun. Cesglir fod yr elyniaeth tuag ato - ac fe barhaodd yr elyniaeth honno am rai blynyddoedd - i'w phriodoli mewn rhyw
OWEN, DAVID SAMUEL (1887 - 1959), gweinidog (MC) chladdwyd ef ym mynwent Bron-y-nant, Bae Colwyn. Yr oedd yn bregethwr grymus a phoblogaidd, a galw mawr am ei wasanaeth yng Nghymru. Bu'n llywydd Sasiwn y Gogledd (1954). Rhagorodd er yn ieuanc fel adroddwr ar lwyfannau eisteddfodol, a bu'n beirniadu 'n gyson ar hyd y blynyddoedd ar gystadleuthau adrodd yn yr Eisteddfod Genedlaethol
OWEN, GERALLT LLOYD (1944 - 2014), athro, cyhoeddwr, bardd gymdeithas, cafodd ysgariad yn 2001 a symudodd i Gaernarfon, ac yna bu'n byw yn lled feudwyaidd am chwe mlynedd olaf ei oes efo'i gymar Iola Gregory yn Llandwrog. Peidiodd â mynychu'r Eisteddfod Genedlaethol ac ymgadwai rhag bron bob ymwneud cymdeithasol a chyhoeddus. Nodwedd arbennig o'i ymddangosiad oedd ei wallt cringoch, ac yn ddiweddarach ei farf, ond un pur eiddil o gorffolaeth ydoedd ac erbyn diwedd
OWEN, GORONWY (1723 - 1769), clerigwr a bardd . Ymddangosodd tair cerdd o'i waith yn Dewisol Ganiadau yr Oes Hon, 1759; ceir bron y cwbl o'i gerddi yn Diddanwch teuluaidd, 1763; y mae pump na cheir yn Diddanwch Teuluaidd yn Corph y Gainc, 1810; ychwanegwyd y pump at y caneuon eraill yn ail argraffiad Diddanwch Teuluaidd, 1817. Cyhoeddodd John Jones, Llanrwst, argraffiad o weithiau Goronwy Owen yn 1860, sef Gronoviana; y Parch. Robert Jones, Rotherhithe
OWEN, ROBERT (1885 - 1962), hanesydd, llyfrbryf ac achyddwr lyfrgell enfawr a ledaenai i bron bob ystafell yn ei gartref. Daeth i'r amlwg yn arbennig ar bwys ei golofn wythnosol yn y Genedl Gymreig, 'Lloffion Bob Owen', 1929-37. Cyfrannodd yn helaeth i amryw byd o newyddiaduron a chryn ugain o wahanol gylchgronau. Bu'n fuddugol hefyd ar draethodau swmpus yn yr Eisteddfod Genedlaethol gan gynnwys un o tuag 800 o dudalennau ffwlsgap mewn ysgrifen fân neu wedi ei
OWEN, Syr JOHN (1600 - 1666), llywiawdr ym myddin y Brenhinwyr achosi y rhwyg terfynol - sef trwy beri gafael ('impounding') ar bob adnoddau rhyfel, gan gynnwys gwartheg, etc., o Wydir, ac felly adael nith fwyaf hoff yr archesgob a'i gwr Syr Owen Wynne at drugaredd y Pengryniaid. A'i amynedd bron ar ben, cynorthwyodd Williams Thomas Mytton i ddyfod i Gonwy ym mis Awst, eithr parhaodd Owen i ddal y castell hyd 9 Tachwedd, pryd y gwnaethpwyd telerau anrhydeddus a'i
OWENS, JOHN (1790 - 1846), sefydlydd 'Owens College,' a dyfodd yn Brifysgol Manceinion Ganwyd ym Manceinion yn 1790, a bu farw yno 29 Gorffennaf 1846, yn 55 oed, yn ddibriod, gan adael bron £100,000 at godi'r coleg. Bu am beth amser yn bartner yng nghwmni Samuel Faulkner & Co. Dyn tawedog digymdeithas oedd ef. Yr oedd ei rieni'n Gymry - ganwyd ei dad, OWEN OWENS (1764 - 1844) yn Nhreffynnon, a'i fam Sarah (Humphreys) - bu hi farw yn 1816 - yn yr un ardal. Aeth Owen Owens yn fore i
PALMER, ALFRED NEOBARD (1847 - 1915), hanesydd ariannol yn peri pryder iddo yn wastad - yn enwedig felly ar ôl bron bob llyfr a gyhoeddodd (a'i amgylchiadau ariannol mewn modd arbennig yn gwaethygu ar ôl iddo gyhoeddi, 1897, Owen Tanat, nofel aflwyddiannus), eithr daeth pethau yn well wedi iddo gael arian a adawyd iddo yn ewyllysiau aelodau ei deulu (1892 a 1894) a grantiau o'r Civil List a wnaethpwyd iddo (yn bennaf trwy i Edward Owen, gyda chymorth
PARRY, BLANCHE (1508? - 1590) anrhydeddus, rhoddion, grantiau o freiniau ac yn wir o stadau, cymynroddion diolchgar am gymwynasau. Digwydd ei henw'n hynod fynych yn y recordiau swyddogol, a chyfeirir ati yn llenyddiaeth y cyfnod. Tua diwedd ei hoes aeth bron yn ddall. Bu farw, yn ddi-briod, 12 Chwefror 1589/90. Bwriadai unwaith gael ei chladdu yn Bacton, a chododd feddrod yno; ond newidiodd ei meddwl, ac yn S. Margaret's, Westminster, y
PARRY, BLANCHE (1507/8 - 1590), Prif Foneddiges Siambr Gyfrin y Frenhines Elisabeth a Cheidwad Tlysau'r Frenhines Hewyllys ddatganiadol Gyntaf yn Nhachwedd 1578 yn ei law ei hun, ac ef oedd ei phrif ysgutor yn ei Hewyllys Derfynol yn 1589. Ymhlith y teuluoedd eraill a ymbriododd â'r Parïod yr oedd pedair cangen o'r Fychaniaid, Morganiaid Gwent ac Euas ac Ystradyw, Powelliaid Penbeddel, de Barri, a theuluoedd Whitney a Knolly. Yr oedd eu cysylltiadau'n lletach fyth a chynhwysent bron y cwbl o'r uchelwriaeth leol a

Search results

193 - 204 of 303 for "Bron"