Dictionary of Welsh Biography

SYPYN CYFEILIOG (fl. 1340-90), bardd wnaethpwyd,' sef y Cnepyn, Bach Buddugre, a Sypyn Cyfeiliog. Y mae gan y Sypyn gywydd moliant i Harri Salbri (bu farw 1400) a'i wraig Annes Kwrtes (h.y. Courtois), a hefyd y ddau gywydd o'i waith a roddir yn Iolo Goch ac Eraillbardd hwn gan Gruffudd Llwyd (c. 1385) yn ' Cywydd y Cwest,' a hefyd yn ' Araith Iolo Goch ' (gweler Areithiau Pros, 12-7).
THELWALL family Plas y Ward, Bathafarn, Plas Coch, Llanbedr, John Throgmorton, Caer, yn 1576 a 1579, ac yn ddirprwy-farnwr yn 1580 a 1584. Yn y swydd honno yn 1584 y dyfarnodd ef Rhisiart Gwyn, y merthyr Catholig o Lanidloes, i'w farwolaeth erchyll. Yr oedd yn ŵr craff, cyfrwys, ac, yn ôl Simwnt Fychan, yn hyddysg mewn wyth iaith. Wedi marw Gruffudd Hiraethog, c. 1560 ymddengys i Simwnt adael teulu Mostyn a myned yn fardd teulu at Thelwaliaid Plas y Ward. Mewn
THOMAS, CLARA (1841 - 1914), tirfeddiannwr a dyngarwr Gruffudd, Tywysog Gwynedd, ger Llanfair ym Muallt, ac roedd yn gefnogol hefyd i'r syniad o gerflun ym Mharc Ynysangharad, Pontypridd, i gofio am awduron yr Anthem Genedlaethol, Evan James a James James. Roedd hi yn danysgrifiwr ac yn aelod o Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion. Ystyriai Lwyn Madoc a Phencerrig yn gartrefi iddi. Bu'n aelod o Fwrdd Gofalwyr Llanfair ym Muallt a'r fenyw gyntaf i fod yn
TRAHAEARN ap CARADOG (d. 1081), brenin Gwynedd ar yr union adeg pan oedd amgylchiadau y llinachau pennaf yn bur isel. Pan fu Bleddyn farw yn 1075 cipiodd Trahaearn yr awenau yng Ngwynedd. Heriwyd ei awdurdod gan Gruffudd ap Cynan, cynrychiolydd hen linach Gwynedd, a gorchfygwyd ef yn Glyngin ym Meirionnydd; yn ddiweddarach yn yr un flwyddyn, fodd bynnag, adenillodd ei awdurdod ym Mron-yr-erw a gorfodi Gruffudd i fynd i alltudiaeth am yr ail dro
TUDUR ALED (fl. 1480-1526), bardd ), a chesglir ei fod yn perthyn i Gruffudd ap Dafydd ap Maredudd, maer Rhuthyn, os oedd hwnnw, fel y dywed y bardd, yntau'n un o ddisgynyddion Llywelyn Chwith (op. cit., II, cxix, 11). Anodd casglu pa bryd y dechreuodd brydyddu. Ceir cyfeiriadau pendant ganddo at frwydr Blackheath (1497); gweler op. cit., I, iv, 5; vii, 56. Gwelodd golygydd ei waith gyfeiriadau at frwydr Bosworth (1485) yn ei gywydd
VAUGHAN family Hergest, Herast, ei fod yn llywodraethwr holl drethi Powys ac yn gwnstabl ar lan Fyrnwy ac ar lan Gwy. Cofnodir naw o blant iddo. Digon enwi'r etifedd JAMES VAUGHAN, a'r ail, ROGER VAUGHAN, a briododd Ellen ferch Syr Thomas Cornwall. Merch Roger oedd Sybil a briododd Huw Lewis, Tre'r Delyn, un o'r comisiynwyr a arwyddodd drwydded farddol Gruffudd Hiraethog yn 1545, a thad John Lewis, Llynwenne. JAMES VAUGHAN
VAUGHAN family Porthaml, 1514 pan drosglwyddwyd y swyddi hynny i Syr Gruffudd ap Rhys. Ei wraig oedd Joan, ferch Robert Whitney o Constance ferch James, arglwydd Audley. Disgynyddion ei ail fab, Thomas Vaughan, oedd Fychaniaid Tregunter. Priododd yr aer, WATKIN VAUGHAN, Joan ferch Ieuan Gwilym Fychan o'r Peytyn Gwyn. Gydag etifedd hwnnw, WILLIAM VAUGHAN, y daeth y teulu i amlygrwydd. Cafodd ef brydles tiroedd Dinas, 14
VAUGHAN family Llwydiarth, Nid yn Sir Drefaldwyn yr oedd gwreiddiau y teulu hwn. Dywedir am Celynin (fl. yn nechrau'r 14eg ganrif) iddo ffoi o Dde Cymru wedi iddo ladd maer Caerfyrddin; ei wraig gyntaf oedd Gwladus, aeres Llwydiarth ac yn disgyn ar y ddwy ochr o dywysogion Powys. Yr oedd GRUFFUDD, gor-or-ŵyr Celynin, yn un o bleidwyr Owain Glyndŵr, a chafodd bardwn am hyn gan Edward de Charlton, arglwydd Powys; yn seithfed
VAUGHAN family Tre'r Tŵr, Ystrad Yw Nghaerdydd. Bu ddwywaith yn briod. Y wraig gyntaf oedd Denys ferch Thomas ap Phylip Fychan o Dalgarth, ac ohoni hi y ganwyd yr etifedd (Syr) THOMAS FYCHAN, a Rhosier Fychan - gweler teulu Vaughan, Porthaml - a phedair merch a briododd i deuluoedd amlwg, gwragedd Robert Rhaglan, Harri Dwnn, Morgan Gamage, a Morgan ap Thomas ap Gruffudd ap Nicolas. Ei ail wraig oedd Margaret, arglwyddes Powys, merch James
VAUGHAN, ROBERT (1592? - 1667), hynafiaethydd a pherchen llyfrgell enwog Hengwrt yng Nghroesoswallt. Ni wyddys chwaith ddyddiad ei briodas â Chatrin (1594 - 1663), ferch Gruffudd Nannau (ganwyd 1568), ond gwyddys ei fod yn byw yn y Wengraig yn 1624. Tebyg yw iddo fyned i fyw i Hengwrt ar ôl priodi. Rhwng 1608 a 1612 ceir fod Robert Owen yn gwystlo Hengwrt i'w frawd-yng-nghyfraith, Hywel Fychan. Yr oedd Robert Vaughan yn ustus heddwch ym Meirion a chymerai ran flaenllaw mewn
WILIAM LLŶN (1534 neu 1535 - 1580) Lŷn, 'bardd gywyddau gofyn, ac ychydig gywyddau serch ac englynion. Dengys ei awdlau a'i gywyddau mawl a'i gywyddau dyfalu ei fod yn un o bencampwyr y gerdd draddodiadol, ond ei farwnadau yw ei gerddi enwocaf - yn enwedig y cywyddau gorchestol a ganodd i Siôn Brwynog ('y gwr mwya gerais'), i'w hen athro Gruffudd Hiraethog, ac i Owain ap Gwilym, beirdd bob un. O'r tri chywydd hyn, sydd ymhlith marwnadau gorau'r iaith
WILIAM PENLLYN (fl. c. 1550-1570), pencerdd telyn , Wmffre Grythor, Morus Grythor, Tomas Grythor o Gegidfa, a Hywel Gethin, telynorion a chrythorion. (Yr oedd y Nadolig ar ddydd Gwener yn 1551, 1556, a 1562.) Canodd englynion i Lewis Gwynn, cwnstabl Trefesgob (bu farw 1552) (Peniarth MS 114 (109)), a Gruffudd Dwnn (Llanstephan MS 433 (881)). Ceir copi o'i gerddlyfr yn llaw Robert ap Huw, Bodwigan, Môn (B.M. Add. MS. 14905). Yn ychwanegol at y

Search results

169 - 180 of 182 for "Gruffudd"