Dictionary of Welsh Biography

HUW MACHNO (fl. 1585-1637), bardd 433B, Peniarth MS 327, Mostyn 146, B.M. Add. 14998, Caerdydd 83 (sef llyfr Syr John Wynn o Wydir), Christ Church 184, ac efe a ysgrifennodd bron y cwbl o lawysgrif NLW MS 727D, sy'n cynnwys cryn dipyn o'i waith ef ei hun. Rhoes y llyfr hwn i Evan Llwyd, Dulasau. Ymhlith y marwnadau a ganodd y mae rhai i Gatrin o Ferain, 1591, Sion Tudur, 1602, yr esgob William Morgan, 1604, Siôn Phylip, 1620, a
HUWS, ALUN 'SBARDUN' (1948 - 2014), cerddor a chyfansoddwr . Mae sôn amdano yn fachgen ifanc ym Mhenrhyndeudraeth yn creu gitâr allan o hen focs sgidiau a choes brwsh. Roedd Penrhyndeudraeth yn golygu popeth iddo ac er iddo symud oddi yno yn ddeunaw oed a threulio bron hanner canrif yn byw ac yn gweithio yn y De, does dim dwywaith mai yn Penrhyn yr oedd ei galon. Bu farw Alun 'Sbardun' Huws yn Ysbyty Athrofaol Caerdydd ar 15 Rhagfyr 2014. Cofnodwyd achos ei
ILLINGWORTH, LESLIE GILBERT (1902 - 1979), cartwnydd gwleidyddol gwrol a gwladgarol o gyfnod yr Ail Ryfel Byd, pan oedd bron pob gelyn yn allanol yn hytrach nag yn fewnol, yw'r cofadail effeithiolaf i gelfyddyd Illingworth. Mae 'The Combat' (Punch, 6 Tachwedd 1939), sy'n darlunio un awyren ymladd Spitfire yn paratoi i fynd i'r afael â bwystfil anferth yn cynrychioli'r Almaen Natsïaidd, yn sefyll yn atgof pwerus o natur ddirfodol y frwydr honno, ac o'r rhan bwysig a
JAMES, EVAN (Ieuan ap Iago, Iago ap Ieuan; 1809 - 1878), cyfansoddwyr 'Hen Wlad fy Nhadau' boblogaidd bron ar unwaith. Canwyd hi yn eisteddfod genedlaethol Aberystwyth, 1865, gan Kate Wynne, a'r flwyddyn ddilynol yn eisteddfod genedlaethol Caer, gan Lewis W. Lewis ('Llew Llwyfo'). Bu Evan James farw 30 Medi 1878 a chladdwyd ef yng nghladdfa Carmel, eglwys y Bedyddwyr, Pontypridd. Bu James James yn cadw tafarnau - yn Walnut Tree Bridge (islaw Pontypridd) a Aberpennar; bu'n byw am gyfnod gyda'i
JENKINS, DAVID ARWYN (1911 - 2012), bargyfreithiwr a hanesydd Cyfraith Hywel Dda ychwanegu at ei wybodaeth ei hun, ond hefyd yn weithredol gan drosglwyddo profiad cyfreithiol Cymru i gynulleidfa ryngwladol ehangach. Mantais fawr iddo yn hyn o beth oedd ei ddawn am ieithoedd a'i galluogodd i fynychu cynadleddau Hanes Cyfraith yr Almaen. Mae'n debyg y byddai Dafydd wrth ei fodd gyda sylw cydweithiwr o Sweden ei fod yn siarad 'math egsotig - canoloesol bron - o Swedeg gydag acen Gymraeg
JENKINS, DAVID ERWYD (1864 - 1937), hanesydd, a gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd enedigol), a chladdwyd ef yno ym mynwent y Bedyddwyr; y Sul cynt, yr oedd wedi pregethu yn Ebeneser, Casnewydd, y capel y pregethodd gyntaf ynddo. Heblaw'r llyfrau a enwyd, sgrifennodd nifer da o ysgrifau i'r cyfnodolion, ar hanes Methodistiaeth; bron ar ddiwedd ei oes, dychwelodd at y gwaith o adangraffu hen ddogfennau, gyda Religious Societies Josiah Woodward, a gyhoeddodd yn 1935. Yr oedd yn chwilotwr
JENKINS, EVAN (1799 - 1877), clerigwr Ganwyd 12 Ionawr 1799 yn y Waun Fawr ger Aberystwyth, yn fab i David ac Anne Jenkins. Mewn llythyr (11 Medi 1822) at esgob Llandaf, dywed ei fod y pryd hynny bron ar derfyn tair blynedd yn yr ' Usk Divinity School.' Cafodd urddau yn 1822 a 1823, a thrwyddedwyd ef yn gurad Trostre (sir Fynwy), ac yn 1823 yn gurad Monkswood hefyd. Yn 1827, rhoes ardalydd Bute iddo reithoraeth Dowlais. Ceir ef yn
JENKINS, ROY HARRIS (1920 - 2003), gwleidydd ac awdur Prifysgol Rhydychen, penodiad am oes, ac yn 1988 daeth yn llywydd y Gymdeithas Lenyddiaeth Frenhinol. Cynhyrchodd nifer o lyfrau yn ystod ei flynyddoedd olaf, gan gynnwys ei hunangofiant, A Life at the Centre (1991), a bywgraffiadau o Gladstone (1995) a Churchill (2001). Roedd ei fywgraffiad o Franklin Delano Roosevelt bron wedi ei gwblhau ar adeg ei farwolaeth. Bu Roy Jenkins farw ar 5 Ionawr 2003 yn ei
JEREMY, JOHN (DAVID) (1782 - 1860), pregethwr ac ysgolfeistr . D. D. Jeremy, yn Ymofynydd 1897, 349. Wedi iddo briodi â gweddw y Parch. Evan Davies, Caeronnen, daeth yn weinidog Caeronnen (1819-46) a'r Cribin (1819-22). Pregethodd yn gyson, heb fugeiliaeth arall, hyd ei farw, a bron hyd y diwedd bu'n cadw ysgol. Bu farw 15 Tachwedd 1860. Claddwyd ym mynwent plwyf Llanbedr-Pont-Steffan.
JONES, ALFRED ERNEST (1879 - 1958), seicdreiddiwr a chofiannydd swyddogol Sigmund Freud yr iaith Saesneg, a chyhoeddodd dros dri chant o erthyglau a dwsin o lyfrau, gan gynnwys ei gofiant i Freud. Eithr ni chafodd gydnabyddiaeth y tu allan i'w faes ei hun am ei waith arloesol dros seicdreiddiaeth, a bu'n rhaid iddo aros bron hyd at ei farwolaeth cyn cael ei ethol yn gymrawd o'i hen goleg yn Llundain. Yn hwyr yn ei oes derbyniodd lawer anrhydedd gan gynnwys yr F.R.C.P. (1942), D.Sc
JONES, EDWARD (Bardd y Brenin; 1752 - 1824), telynor, trefnydd a chyhoeddwr cerddoriaeth i'r delyn, casglwr a chyhoeddwr hen benillion, alawon cenedlaethol, a chyfieithiadau i'r Saesneg, hanesydd llenyddiaeth Gymraeg ac offerynnau cerdd y Cymry, casglwr llawysgrifau a hynafiaethydd arferion brodorol. Aeth i Lundain tua 1775 dan nawddogaeth boneddigion Cymreig. Daeth i gyswllt â'r Dr. Burney bron ar unwaith, a bu'n athro ar ganu'r delyn i amryw bersonau bonheddig. Apwyntiwyd ef yn delynor i dywysog Cymru; o tua 1790 ymlaen defnyddiodd y teitl yn gyson hyd 1820. Ar ôl i'r tywysog ddod yn frenin, dechreuwyd ei alw'n ' Fardd y Brenin.' Trigai yn mhlas S. James o 1805 hyd 1820 yn ' The
JONES, EDWARD (1826 - 1902), awdur Y Gymdeithasfa, 1891, llyfr defnyddiol iawn ar hanes y Methodistiaid Calfinaidd yng Ngogledd Cymru Chynydd y Methodistiaid Calfinaidd yn Llanllechid, 1891, a'r gyfres o ysgrifau ar hen argraffwyr Cymru, yn Y Traethodydd, na chwplaodd ond dwy ohonynt (argraffwyr Caernarfon, Gorffennaf 1901; argraffwyr Bangor, Ionawr 1902) Ymddiddorai'n ddirfawr yn hanes y cyfundeb y bu'n flaenor ynddo am 43 mlynedd o'r bron; yr oedd wedi casglu llawer o fanylion ar hanes eglwysi Methodistiaid Calfinaidd Bangor a'r

Search results

121 - 132 of 303 for "Bron"