Dictionary of Welsh Biography

CUNEDDA WLEDIG (fl. 450?), tywysog Prydeinig cysylltiadau â Maelgwn ac enwau naw mab Cunedda, a'i alw ef ei hun yn fab Edern ap Padarn Beisrudd ap Tegid. Er bod yr achau hyn ymhell ar ôl amser Cunedda, y mae'r hanes, a geir ynddynt yn weddol gywir. Tardda'r hen ffurf Gymraeg ' Cunedag ' o'r enw Celtaidd ' Counodagos ' yn golygu 'arglwydd da,' ac y mae'r enwau Eternus, Paternus, a Tacitus yn awgrymu i'r teulu fyw mewn awyrgylch Rufeinig am genedlaethau
DAVIES, WALTER (Gwallter Mechain; 1761 - 1849), offeiriad, bardd, hynafiaethydd, a beirniad , 'Tegid'). Cyhoeddodd hefyd, 1827, adargraffiad o drosiad mydryddol William Middleton ('Gwilym Canoldref') o'r Salmau. Yr oedd 'Gwallter Mechain' yn wr o ddiddordeb eang anghyffredin. Astudiodd bynciau meddygol, seryddiaeth, llenyddiaeth hen a diweddar, ynghyd a llenyddiaeth gyfoes y Saeson. Chwiliodd achau teuluoedd pendefigaidd fel yr Herbertiaid, a rhoes wasanaeth gwerthfawr i'r eisteddfod a'r
EVANS, DANIEL (Daniel Ddu o Geredigion; 1792 - 1846), offeiriad a bardd hon oherwydd gwendid iechyd, ac aeth adref at ei rieni, ac ni chymerodd swydd o hyn tan ddiwedd ei fywyd. Cyhoeddwyd yn 1810 Awdlau: gan … Daniel Evans, bardd i Anrhydeddus Gymdeithas Y Gwyneddigion, Llundain (Rhif 9 yn ' Cyhoeddiadau Cymdeithas y Gwyneddigion'); Gwlad fy Ngenedigaeth ac Attebiad 'Ioan Tegid,' 1819? (cerdd yn ceisio perswadio ' Tegid ' i beidio â gadael Cymru am Ddwyrain India
FOULKES, ISABELLE JANE ('Issi') (1970 - 2001), artist, dylunydd ac ymgyrchydd byddar plentyndod y merched cadwai'r teulu gyswllt â Chymru trwy ymweld yn gyson â theulu yng Nghaerdydd a threulio gwyliau ar Benrhyn Gwyr ac wrth Lyn Tegid, y Bala. Ganwyd Issi â ffibrosis systig, cyflwr genetaidd angheuol sy'n effeithio ar yr ysgyfaint ac organau eraill. Aeth yn hollol fyddar o ganlyniad i feddyginiaeth a roddwyd iddi yn erbyn haint ar y frest pan oedd yn dair oed. Gan ei bod yn gwbl fyddar
GUEST, y FONESIG CHARLOTTE ELIZABETH (1812 - 1895), cyfieithydd, gwraig busnes a chasglydd , Evan Jenkins. Gan weithio gyda'r clerigwyr Cymreig, Parchgn Thomas Price ('Carnhuanawc') a John Jones ('Tegid') yn arbennig, a chan dynnu ar ymchwil wedi'i hysbrydoli gan yr adfywiad Rhamantaidd a gwaith cyfieithu William Owen Pughe, dechreuodd y Fonesig Charlotte gopïo a throsi i'r Saesneg un ar ddeg o chwedlau Cymraeg canoloesol o Lyfr Coch Hergest, sef pedair cainc y Mabinogi, tair Rhamant
HALL, AUGUSTA (Arglwyddes Llanofer), (Gwenynen Gwent; 1802 - 1896), noddwraig diwylliant a dyfeisydd y wisg genedlaethol Gymreig sir Fynwy a thu hwnt, gan ddenu tramorwyr â diddordeb yn yr ieithoedd Celtaidd megis y Llydawyr Alex François Rio a Theodore de la Villemarqué, a'r Almaenwr Friedrich Carl Meyer, yn ogystal â chasglwyr ac ysgolheigion fel Thomas Price (Carnhuanawc), Maria Jane Williams, Lady Charlotte Guest, a John Jones (Tegid) a John Williams (ab Ithel). Cynyddodd nifer yr ymwelwyr ar ôl 1857, pan brynodd
IOAN TEGID - see JONES, JOHN
JONES, ANEURIN (Aneurin Fardd; 1822 - 1904), llenor bu'n athro ac yn gyfaill i ' Islwyn.' Cynhaliai eisteddfodau yn y Gelli-groes; yn un o'r rhain (1850), rhoes 'Ioan Tegid' y wobr i Robert Ellis ('Cynddelw') am ei draethawd Tafol y Beirdd, ond ni chaniatâi Aneurin gyhoeddi hwnnw'n llyfr, 1852, heb iddo ef gael sgrifennu 'rhagdraith' iddo. Beirniadai'n fynych mewn eisteddfodau; ac yn eisteddfod genedlaethol Aberdâr (1861) ef a ddyfarnodd y wobr i
JONES, ELIZABETH MAY WATKIN (1907 - 1965), athrawes ac ymgyrchydd fagwyd yn Rhydlydan, Pentrefoelas, sir Ddinbych, yn athrawes yn ei hardal enedigol, cyn dysgu yn Barnsley, swydd Efrog, ac yn Llandudno. Priododd y rhieni ym mis Ebrill 1906, gan ymgartrefu yn gyntaf yn Gwern Tegid, Capel Celyn, cyn symud yn ddiweddarach i'r Llythyrdy yn y pentref. Daeth Annie yn hwyluswr gweithgarwch ei gŵr yn ei swydd gyflogedig ac fel arweinydd corawl a beirniad; yn gymeriad cynnes
JONES, JOHN (Tegid, Ioan Tegid; 1792 - 1852), clerigwr a llenor Ganwyd yn y Bala 10 Rhagfyr 1792, yn ail fab i Henry a Catherine Jones; yn ôl hunangofiant Elizabeth Davis, yr oedd gan y fam fasnach bur helaeth mewn dillad merched, ac awgryma gyrfa hir 'Tegid' mewn ysgolion ei bod hi'n weddol dda ar y teulu. Enwa 'Tegid' frawd, Dafydd, a oedd yn fancer, a dwy chwaer, Gwen (a fu farw'n ifanc) ac Elen. Bu mewn 'amryw ysgolion' yn y Bala; yn 12 oed, aeth i'r
JONES, LEWIS DAVIES (Llew Tegid; 1851 - 1928), eisteddfodwr gasglu tuag at adeiladau newydd Coleg Prifysgol Gogledd Cymru ym Mangor, a bu'n gwneuthur hynny hyd 1916. Priododd, 1881, Elisabeth, merch John Thomas o Blas Madog, y Parc, ger y Bala, a chyfnither T. E. Ellis; bu iddynt ddau fab a thair merch. Bu farw ym Mangor, 4 Awst 1928, a'i gladdu ym mynwent Glan Adda. Cynhyrchodd ' Llew Tegid ' gryn dipyn o waith llenyddol; cydweithiodd â John Lloyd Williams yng
JONES, MEIRION (1907 - 1970), addysgydd Genedlaethol Caernarfon 1959), ac Am Hwyl, llyfr i blant, yn 1967. Fel ysgrifennydd Cymdeithas Hanes Penllyn, bu'n brif symbylydd gosod meini coffa i nifer o enwogion y cylch, fel Michael D. Jones a John Puleston Jones. Bu'n flaenor gyda'r MC am 27 mlynedd ac yn ysgrifennydd eglwys Tegid, y Bala. Fel y dengys y rhestr faith o ysgrifenyddiaethau a ddaliai, yr oedd yn drefnydd manwl ac effeithiol dros ben. Bu

Search results

1 - 12 of 29 for "Tegid"