Dictionary of Welsh Biography

ARTHUR (fl. ? yn gynnar yn y 6ed ganrif), un o arwyr y Brytaniaid yn erbyn eu gelynion, yr hwn a ddaeth gydag amser yn brif ffigur cylch y chwedlau Arthuraidd llawnach yng ' Nghulhwch ac Olwen.' Ffigur chwedlonol yw hefyd yn y cyfeiriadau ato mewn cerddi Cymraeg gweddol gynnar; o'r rhain y pwysicaf yw ' Preiddeu Annwfn ' (Facsimile and Text of the Book of Taliesin, 54), yr englyn (The Black Book of Carmarthen, 67), a ddywed mai 'rhyfeddod hyd Ddydd y Farn fydd bedd i Arthur' - tyst i'r gred fod Arthur heb farw - a'r ymddiddan rhwng Arthur a'r porthor Glewlwyd
BELL, Syr HAROLD IDRIS (1879 - 1967), ysgolhaig a chyfieithydd gyfrol, 1946. Ysgrifennodd hefyd ddau lyfr i blant - Dewi a'r blodau llo mawr (1928) a Calon y dywysoges (1929), cyfieithiadau gan Olwen Roberts, J. E. Jones. Yn 1954 cyhoeddodd The crisis of our time and other papers, yn cynnwys sylwadau ar y byd o'i gwmpas, cenedlaetholdeb Cymreig, yr Eglwys yng Nghymru a'r diwylliant Cymreig, a'i brofiad crefyddol ef ei hun wrth adael agnosticiaeth a derbyn y ffydd
BROMWICH, RACHEL SHELDON (1915 - 2010), ysgolhaig ). Paratôdd gyda D. Simon Evans olygiadau yn y Gymraeg a'r Saesneg o'r chwedl Gymraeg fawr Culhwch ac Olwen (1988 a 1997) a seiliwyd ar yr astudiaeth a ddechreuwyd gan ei chyfaill, yr Athro Idris Foster. Yr oedd yn ymwybodol o'i dyletswydd i ysgolheictod, ac fe drefnodd gyda Syr Idris Gylch yr Hengerdd yn Rhydychen a golygodd gyda Dr Brinley Jones ffrwyth y trafodaethau yn Astudiaethau ar yr Hengerdd (1978
DAVIES, JOHN HAYDN (1905 - 1991), athro a chôr-feistr ei bersonoliaeth pan esgynnai ar y podiwm. Ar wahân i'w gyfnod yng Ngholeg Caerllion, bu'n byw ym mhen uchaf y Rhondda Fawr ar hyd ei oes, a chysegrodd waith ei fywyd i gylch cyfyng y rhan fach honno o'r cwm; gellid tybio mai eilbeth oedd bri rhyngwladol Côr Treorci. Roedd cartref cyntaf y teulu yn Stryd Scott, ac wedyn yn 'Gwynant', Stryd Dumfries, Treherbert. Priododd ag Olwen Williams, merch
DAVIES, TREVOR OWEN (1895 - 1966), gweinidog (MC) a phrifathro Coleg Trefeca . Priododd, yn 1933, Olwen Jane, merch Benjamin Phillips, gweinidog (MC) Merthyr Cynog, a bu iddynt un mab. Yr oedd T.O. Davies yn ŵr blaenllaw yn ei gyfundeb ac ym mywyd cyhoeddus sir Frycheiniog. Ef oedd cadeirydd Bwrdd Colegau Unedig ei gyfundeb, ac etholwyd ef yn llywydd Sasiwn y Dwyrain yn 1964. Bu'n aelod o Standing Joint Committee ac o bwyllgor addysg sir Frycheiniog, a dyrchafwyd ef yn ynad hedd yn
EVANS, DANIEL SIMON (1921 - 1998), ysgolhaig Cymraeg newydd. Magodd ddiddordeb nid yn unig yn y bucheddau (ceir nifer o astudiaethau ganddo) ond mewn llenyddiaeth grefyddol Gymraeg Canol yn fwy cyffredinol hefyd. Ymddangosodd Medieval Religious Literature yn y gyfres Writers of Wales yn 1986. Maes arall y cyfrannodd yn helaeth iddo oedd y chwedlau Cymraeg Canol, 'Culhwch ac Olwen' yn arbennig. Paratoes olygiad o'r chwedl gyda Rachel Bromwich yn 1988
FOSTER, IDRIS LLEWELYN (1911 - 1984), Ysgolhaig Cymraeg a Cheltaidd Rhagoriaeth yn 1935 am draethawd ar y chwedl ryddiaith Gymraeg Canol bwysig Culhwch ac Olwen: y dylanwad pennaf arno ym Mangor oedd yr Athro Ifor Williams. Dyfarnwyd iddo Gymrodoriaeth Prifysgol Cymru yn 1935 a threuliodd gyfnodau ym Mhrifysgol Genedlaethol Iwerddon yn Nulyn wrth draed Osborn Bergin ac ym Mhrifysgol Bonn wrth draed Rudolf Thurneysen. Yn 1936 apwyntiwyd ef yn Bennaeth Adran Gelteg Prifysgol
HIMBURY, DAVID MERVYN (1922 - 2008), gweinidog (Bed.) a phrifathro coleg Ganwyd David Mervyn Himbury yn Ystrad Mynach, sir Forgannwg, ar 22 Gorffennaf 1922. Hanai ei dad, Reginald Harry Himbury, o Rampisham yn swydd Dorset, ac fe ddaeth i Gymru i chwilio am waith yn y pyllau glo. O Aberystwyth yr hanai teulu ei fam, Olwen Thomas - brawd iddi hi oedd y Parchg Idris Thomas a fu'n weinidog y Bedyddwyr yng Nghefn-mawr. Roedd gan Mervyn frawd iau, John (1932-1970
HOWELLS, GERAINT WYN (Barwn Geraint o Bonterwyd), (1925 - 2004), ffermwr a gwleidydd wybodaeth arbenigol am sychu mawn a ffermio defaid. Dioddefodd â phroblemau'r galon cyn etholiad cyffredinol 1992 a rai blynyddoedd yn ddiweddarach cafodd driniaeth lawfeddygol fawr ar ei galon. Priododd Mary Olwen Hughes Griffiths ym 1957; cawsant ddwy o ferched, Gaenor a Mari. Cartref yr Arglwydd Geraint oedd Glennydd, Ponterwyd; bu farw ar 17 Ebrill 2004 a chynhaliwyd ei angladd ar 24 Ebrill yng
HUGHES, HYWEL STANFORD (1886 - 1970), ranshwr, cymwynaswr a chenedlaetholwr hwnt i'r cyffredin, lledodd ei ddiddordebau i feysydd peiriannau amaethyddol, olew, a magu gwartheg. Er iddo ef gefnu ar allforio coffi parhaodd llawer o'i gynweithwyr i ddal swyddi allweddol ym masnach goffi Colombia. Llwyddodd ef i wella a datblygu dulliau magu anifeiliaid ac ychwanegwyd ail ransh, Poponte, at ei eiddo cynyddol. Yn 1924, priododd Olwen Margaret Williams yng nghapel Mile End
JONES, ELIAS HENRY (1883 - 1942), gweinyddwr ac awdur ond pythefnos cyn y Cadoediad. Printiwyd y llyfr ddwy ar bymtheg o weithiau, ac yna bu iddo dri argraffiad. Priododd E. H. Jones ym 1913 Mair Olwen merch ieuengaf y Dr. Griffith Evans, Brynkynallt, Bangor.
JONES, JOHN EDWARD (1905 - 1970), ysgrifennydd a threfnydd Plaid Cymru Blaid. Dychwelodd i Gymru yn 1930 fel ysgrifennydd a threfnydd y Blaid Genedlaethol. Yng nghapel MC Glanrhyd, 27 Gorffennaf 1940 priododd ag Olwen Roberts, chwaer John Iorwerth Roberts, a bu iddynt fab a merch. Meddai ar gymeriad gwydn, meddwl cryf ac amynedd. Yn fynych cuddid nerth mawr ei bersonoliaeth gan ei addfwynder. Ar wahân i'w waith fel ysgrifennydd pwyllgor gwaith y Blaid, ef a drefnai'r

Search results

1 - 12 of 23 for "Olwen"