Dictionary of Welsh Biography

ABLETT, NOAH (1883 - 1935), Glöwr ac arweinydd Undeb Llafur bu hyd ei farw. Y mae i Ablett ddau bwysigrwydd yn hanes undebaeth yn ne Cymru. Yr oedd yn un o arweinwyr yr wrthblaid yn erbyn arweinwyr fel William Abraham Mabon. Bu hefyd yn bropagandydd syniadau syndicalaidd a Marcsiaidd ymhlith y glowyr. Yr oedd eraill fel William Brace wedi gwrthwynebu Mabon o flaen dyddiau Ablett, a'r canlyniad oedd ffurfio un undeb mawr, Ffederasiwn Glowyr y De, i gymryd
ABRAHAM, WILLIAM (Mabon; 1842 - 1922), aelod seneddol a llywydd cyntaf Ffederasiwn Glowyr De Cymru y glowyr ar y ' Joint Sliding Scale Association ' o 1875 hyd ei ddiwedd yn 1903. Ni weithiai y glowyr ar ddydd Llun cyntaf y mis o 1892 i 1898, er mwyn cwtogi cynnyrch a sefydlogi cyflogau. Galwyd y dydd yn 'Ddiwrnod Mabon.' Yn 1885 etholwyd ef yn aelod seneddol dros y Rhondda, ac ef oedd y glowr cyntaf i'w ethol o Ddeheudir Cymru. Cynrychiolodd orllewin Rhondda o 1918 i 1922. Cysylltodd ei hun
BRACE, WILLIAM (1865 - 1947), arweinydd llafur ac aelod seneddol Glowyr Prydain Fawr. Tua'r adeg hon un o bynciau mwyaf llosg y diwydiant glo yn Ne Cymru oedd y ddadl ynglŷn â'r drefn o dalu'r glowyr yn ôl y sliding scale. Arweinid y blaid a ffafriai'r egwyddor honno o dalu gan William Abraham (Mabon), a daeth Brace yn arweinydd y blaid a wrthwynebai. Daeth eu hymdrechion â'r ddau ŵr hyn i wrthdaro swyddogol a phersonol. Cyhuddwyd Brace gan Abraham o enllib ac
JONES, ANEURIN (Aneurin Fardd; 1822 - 1904), llenor 'Ceiriog' am ei fugeilgerdd 'Alun Mabon.' Yn 1861, agorodd swyddfa argraffu, i argraffu'r cylchgrawn Y Bedyddiwr, a daliodd ati am ddwy flynedd a hanner. Drysodd ei amgylchiadau, ac ymfudodd (1864) i America, yn gyntaf i Scranton, yna i Wilkesbarre, ac wedyn i New York. Bu am flynyddoedd yn arolygydd gerddi a pharciau cyhoeddus New York a Brooklyn, ond collodd ei le am resymau politicaidd. Ar hyd y
JONES, JOHN WILLIAM (1883 - 1954), llenor, casglwr llythyrau ac amryfal bapurau, cyhoeddwr, hynafiaethydd a bardd gwlad chyflawnodd swyddogaeth y bardd gwlad yn gydwybodol. Yr oedd ganddo ddiddordeb ysol mewn barddoniaeth Gymraeg a Saesneg ac yn arbennig mewn casglu a chyhoeddi gwaith rhai o feirdd ei ardal a'r cymdogaethau agos. Golygodd beth o weithiau Ap Alun Mabon : Gwrid y Machlud (Blaenau Ffestiniog, 1941); Ioan Brothen : Llinell neu Ddwy (Blaenau Ffestiniog, 1942); Gwilym Deudraeth : Yr Awen Barod (Llandysul, 1943
LEWIS, IDRIS (1889 - 1952), cerddor Lais ' a ' Cenwch im yr hen ganiadau '. Er nad oedd yn gyfansoddwr toreithiog ysgrifennodd a threfnodd amryw o weithiau derbyniol ar gyfer corau meibion, ac erys ambell unawd allan o'i osodiad o ' Alun Mabon ' (Ceiriog), a ddarlledwyd am y tro cyntaf yn 1935, yn boblogaidd ar lwyfan eisteddfod a chyngerdd. Ef yw awdur y llyfr buddiol Cerddoriaeth yng Nghymru (1945) a gyfieithiwyd i'r Gymraeg gan Enid
LLYWELYN-WILLIAMS, ALUN (1913 - 1988), bardd a beirniad llenyddol fygythiai ddyfodol y byd ar y pryd: yn ei eiriau ef ymhen blynyddoedd, 'Cyfannu'r berthynas rhwng personau â'i gilydd yw dechrau pob daioni i mi, a'r unig sail ymarferol i ddiwygio cymdeithas a gwareiddiad yn lân' (Mabon, 1971). Y gerdd retrosbectif 'Dadrith Doe neu Cofio'r Tridegau' sy'n crynhoi'r hyn a nodweddai ei agwedd fel bardd yn y cyfnod cynnar: 'Yn y dyddiau dolurus hynny, gwyddem pwy | oedd y
MABON - see ABRAHAM, WILLIAM
PUDDICOMBE, ANNE ADALISA (Allen Raine; 1836 - 1908), nofelydd , cyhoeddwyd cyfieithiad Saesneg ganddi o 'Alun Mabon' (Ceiriog).
RICHARDS, ALUN MORGAN (1929 - 2004), sgriptiwr ffilmiau, dramodydd ac awdur stori fer 'Knight Mabon' ar 'Light Programme' y BBC. Darlledwyd ail stori, 'Ferb', ym Mawrth 1957. Cafodd lwyddiant yng nghystadleuaeth straeon byrion Clwb Llenyddol y Phoenix yng Nghaerdydd. Cyhoeddwyd 'Thy People: A Fable' wedyn yn y cylchgrawn llenyddol, Wales, yn Hydref 1958. Enillodd Richards ei le yn fuan fel cyfrannwr sefydlog, gan ddarparu straeon byrion, ysgrifau, a 'dyddiaduron' tan i'r
VIVIAN, HENRY HUSSEY (barwn Swansea 1af), (1821 - 1894), diwydiannwr ac arbenigwr mewn gweithio meteloedd a mwynau 1889 bu a fynnai ef lawer â dwyn i fod yr hyn a elwir yn 'sliding scale' ynglŷn â chyflogau'r glöwyr; gweler hefyd o dan William Abraham ('Mabon') a William Thomas Lewis. Bu'n cynorthwyo i wella cyfleusterau porthladdol Abertawe, ac yr oedd yn un o brif hyrwyddwyr y Rhondda and Swansea Bay Railway. Bu'n aelod seneddol (Rhyddfrydol) dros Truro 1852-7, Morgannwg 1857-85, ac Abertawe 1885-93

Search results

1 - 11 of 11 for "Mabon"