Dictionary of Welsh Biography

BLACKWELL, JOHN (Alun; 1797 - 1840), offeiriad a bardd Mab Peter a Mary Blackwell, Ponterwyl, yr Wyddgrug. Ni chafodd ddim addysg ffurfiol yn blentyn, ac yn 11 oed prentisiwyd ef yn grydd gyda William Kirkham, gwr a ymddiddorai mewn barddoniaeth. Darllenodd lawer yn Gymraeg a Saesneg, a dechreuodd ddilyn cymdeithasau Cymreigyddion a chystadlu mewn eisteddfodau. Enillodd mewn eisteddfod yn yr Wyddgrug yn 1823 am awdl ar 'Maes Garmon,' ac yn Rhuthyn yr
BRIOG (fl. 6ed ganrif), sant angel cyn geni eu plentyn. Danfonodd ei rieni ef pan oedd yn ddyn ieuanc i Baris, lle y meithrinwyd ac yr addysgwyd ef gan yr esgob Garmon. Yno cyflawnodd lawer o wyrthiau, ac ordeiniwyd ef yn offeiriad. Pan yn 25 oed dychwelodd Briog i'w fro enedigol yng Ngheredigion gan gynorthwyo i droi'r bobl yn ôl at Gristnogaeth. Pan ymadawodd â Chymru ymhen rhai blynyddoedd, aeth Briog dros y môr i Lydaw lle y
BULKELEY family honno yng ngogledd-orllewin Môn a thiroedd Plas y Nant ger Betws Garmon a ymestynnai heibio i Ryd-ddu i ochrau'r Wyddfa ac i'w phen. Yng nghwrs y blynyddoedd tyfodd rhai o'r meibion ieuengaf yn bobl bwysig yn eu nerth eu hunain, gan sefydlu is-deuluoedd o gryn ddylanwad. Yn gynnar yn y 16fed ganrif, er enghraifft, daw Bwcleaid Porthamel i sylw, cangen a ddaeth i ddiwedd adfydus pan saethodd Francis
CYNWAL, RICHARD (d. 1634), bardd o Faes y Garnedd(?), Capel Garmon, sir Ddinbych. Ac yntau'n fardd y mesurau caeth canodd y rhan fwyaf o'i gerddi i wahanol foneddigion Gogledd Cymru. Ymfalchïai yn arbennig yn ei swydd fel bardd teulu Plas Rhiwedog (ger y Bala), a chanwyd ymryson rhyngddo a Rhisiart Phylip am hyn. Canodd fawl Tomas Prys o Blas Iolyn a marwnad Sion Phylip o Ardudwy. Cyfansoddodd Rhisiart Phylip a Rowland Fychan
EVANS, HARRY (1873 - 1914), cerddor ' Atalanta in Calydon,' a chafodd yr anrhydedd o arwain y symffoni gorawl (digyfeiliant) ' Vanity of Vanities ' (Syr Granville Bantock), a chyflwynodd y cyfansoddwr y gwaith iddo. Meddai ar graffter arbennig fel beirniad, a gelwid am ei wasanaeth yng ngŵyliau cerddorol Cymru, Lloegr, yr Alban, ac Iwerddon. Cyfansoddodd y gweithiau cyflawn, ' Victory of St. Garmon ' a ' Dafydd ap Gwilym,' amryw anthemau a
EVANS, THOMAS (1844 - 1922), gweinidog gyda'r Annibynwyr Ganwyd 1 Tachwedd 1844 yn y Ffatri, Penybontfawr, Sir Drefaldwyn. Bu'n gweithio fel ffatrïwr am gyfnod. Taniwyd ei ysbryd yn niwygiad crefyddol 1859 i ddechrau pregethu. Bu'n fyfyriwr yn athrofa'r Bala, 1865-8, a bu'n gweinidogaethu yn Betws-y-coed a Salem (Capel Garmon), 1868-74, ac yn Amlwch, 1874-1922. Yr oedd yn fugail gofalus o'i braidd, yn bregethwr gwresog a chartrefol ei arddull, a dug
GWRTHEYRN 'Muchedd Garmon,' y cyfarwyddyd arall, bu Gwrtheyrn yn euog o losgach, a phriodi ei ferch ei hun. Melltithiwyd ef gan y sant, a'i erlid o le i le. Daeth tân o'r nef a'i losgi ef a'i wragedd yng Nghaer Wrtheyrn, yn Nyfed, ger Teifi. Nid oes olau o gwbl ar y modd y daeth Gwrtheyrn yn frenin y Brython, na beth oedd ei berthynas â meibion Cunedda yng Nghymru. Gan fod Gildas hefyd yn moli gwrhydri Emrys
HEMP, WILFRID JAMES (1882 - 1962), hynafiaethydd Ewlo; cloddio ac atgyweirio beddau megalithig yr oes Neolithig - Capel Garmon, Clwyd; Bryn Celli Ddu a Bryn yr Hen Bobl, Môn. Ar yr un pryd ysgrifennai adroddiadau a chyfarwyddiaduron ar y rhain ac ar lawer testun arall. Yn 1928 fe'i penodwyd trwy Warant Frenhinol yn ysgrifennydd y Comisiwn Brenhinol ar Henebion Cymru a Mynwy, a gyhoeddodd gyfrol ar henebion Môn yn 1937. Gohiriwyd y gwaith ar gyfrol
ILLTUD (c. 475 - c. 525), sant Celtig ac un o sefydlwyr mynachaeth ym Mhrydain Y ddogfen gynaraf sydd yn rhoddi inni ychydig o'i hanes ydyw'r ' Vita Samsonis ' a ysgrifennwyd yn Dol, Llydaw, c. 610, lle y dywedir i'r Samson ieuanc gael ei anfon gan ei rieni i ysgol 'meistr enwog ymhlith y Prydeinwyr a elwid Eltut.' Dywedir wrthym hefyd i Eltut fod yn ddisgybl S. Garmon, Auxerre, a'i fod 'y Prydeiniwr mwyaf ei wybodaeth yn yr Ysgrythurau, yr Hen Destament a'r Testament
JONES, ARTHUR (1776 - 1860), gweinidog gyda'r Annibynwyr Ganwyd 12 Chwefror 1776 yn Llanrwst. Hanoedd ei fam o deulu'r esgob William Morgan. Aelod gyda'r Methodistiaid Calfinaidd oedd i ddechrau. Bu am gyfnod ym more'i oes yn Lerpwl a bu'n cadw ysgol yng Nghapel Garmon ac yno y dechreuodd bregethu. Priododd yn wraig gyntaf ferch i ' Twm o'r Nant,' a buont yn byw yn Ninbych. Troes at yr Annibynwyr a chafodd alwad i Ebeneser, Bangor; urddwyd ef yno
JONES, ELEN ROGER (1908 - 1999), actores ac athrawes Orsedd a'i hanrhydeddu â'r wisg wen, a phan ddaeth yr Eisteddfod i Fôn yn 1983, fe'i cyflwynwyd â Thlws Garmon a'i chydnabod fel Actores Orau'r flwyddyn. Bu crefydd yn ddylanwad diysgog ar hyd ei hoes, ac am ei ffyddlondeb i'r Ysgol Sul fe ddyfarnwyd y Fedal Gee iddi. Bu farw Elen Roger Jones 15 Ebrill 1999, yn 90 mlwydd oed, ac mae ei bedd ym mynwent Eglwys Llaneugrad.
JONES, GRIFFITH HUGH (Gutyn Arfon; 1849 - 1919), cerddor , aeth yn athro cynorthwyol i Ysgol Frutanaidd Aberystwyth. Yn 1869 symudodd i gadw ysgol elfennol Rhiwddolion, Betws-y-coed, a dechreuodd weithio yn egnïol gyda cherddoriaeth. Sefydlodd ddosbarthiadau solffa yng Nghapel Curig, Betws-y-coed, Penmachno, Ysbyty Ifan, Capel Garmon, a Dolwyddelan. Sefydlodd ac arweiniodd undeb corawl ym Metws-y-coed, a bu'n arweinydd y seindorf. Trefnodd 'operettas' i

Search results

1 - 12 of 30 for "Garmon"