Dictionary of Welsh Biography

ANARAWD ap GRUFFYDD (d. 1143), tywysog Ceredigion a'i orfodi i lochesu yng ngogledd Iwerddon. Gadawodd Anarawd fab, EINION, a laddwyd yn 1163 gan ei was ei hun, Walter ap Llywarch, yn ôl gorchymyn - felly y credid - yr iarll Roger o Henffordd. Oddi wrth yr hanes gellid barnu bod Einion yn benteulu (sef pennaeth gwŷr arfog) yr Arglwydd Rhys.
ANIAN (d. 1266), esgob Llanelwy Gwnaethpwyd ef yn esgob ar ôl marw Hywel ab Ednyfed yn 1247. Yr oedd y Berfeddwlad ar y pryd o dan ofal Lloegr, a chydnabu Einion ac Anian a'r cabidwl ar 15 Medi 1249 hawl y brenin i awdurdodi dewis esgob a chadarnhau'r dewisiad, yn gymwys fel pe bai'n esgobaeth yn Lloegr. Erbyn y 27ain o'r mis yr oedd yr esgob dewisedig wedi talu gwrogaeth i'r brenin ac, ar ei orchymyn, wedi derbyn iddo'i hun
BARDD EINION - see MORRIS, DAVID
CADWGAN (d. 1111), tywysog iddo. Heblaw Henry a Gruffydd, y meibion a anwyd o'i wraig Normanaidd, gadawodd Owain (bu farw 1116), Madog, Einion (bu farw 1123), Morgan (bu farw 1128), a Maredudd (bu farw 1124).
CONDRY, WILLIAM MORETON (1918 - 1998), naturiaethwr, cadwraethwr ac awdur Geredigion i Felin-y-cwm (yng Nghwm Einion uwchben Ffwrnais) ac o'r diwedd i Ynys Edwin ar aber Afon Dyfi. Roedd Ynys Edwin yn rhan yn wreiddiol o ystad Ynys-hir a fu'n eiddo i Hubert Mappin (o'r cwmni gemwaith enwog Mappin & Webb). Ar ôl i Mappin farw ym 1966, anogodd Condry ei weddw Patricia i werthu'r rhan fwyaf o'r tir i'r Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar (RSPB) i'w droi'n warchodfa natur, gan
CRADOCK, Syr MATHEW (1468? - 1531), swyddog brenhinol yn Ne Cymru Yr oedd yn un o ddisgynyddion Einion ap Collwyn, ac yn fab i Richard ap Gwilim ap Evan ap Cradock Vreichfras a Jennet Horton o Gastell Cantelupeston (Candleston), ger Newton, Sir Forgannwg. Fel swyddog dywedir iddo fod yn feddiannol ar awdurdod mawr yn Ne Cymru. Disgrifir ef ar ei feddfaen fel dirprwy i Charles, iarll Worcester, ym Morgannwg, fel canghellor y cyfryw, ac fel ystiward Gŵyr a
CUNEDDA WLEDIG (fl. 450?), tywysog Prydeinig Dunoding, Ceredig yn Ceredigion, Afloeg yn Aflogion yn Lleyn, Dogfael yn Dogfeiling yn nyffryn Clwyd, ac Edern yn Edeirnion. Ni lwyddwyd hyd yn hyn i ddarganfod Osweilion, tir Osfael; dywedir i Dybion, y mab hynaf, farw ym Manaw Gododdin, ond rhoes ei fab ef, Meirion ('Marianus '), ei enw i Feirionnydd. Yr olaf oll ydyw Einion Yrth; ei fab ef, Cadwallon Lawhir, a gwblhaodd waith y teulu trwy orchfygu
DAFYDD ab IFAN ab EINION (fl. 1440-1468), gŵr sy'n enwog am iddo amddiffyn castell Harlech ar ran plaid Lancaster (1460-8) yn Rhyfel y Rhosynnau Ei dad oedd Ieuan ab Einion o Gryniarth a'r Hendwr, yn yn Edeirnion, Meironnydd, o hil Llywelyn ap Cynwrig o Gors y Gedol; ei fam, Angharad, yn ferch ac etifeddes Dafydd ap Giwn Llwyd o'r Hendwr. Ei wraig oedd Marged, merch John Puleston o Emral, Sir y Fflint. Fel llawer Cymro ieuanc arall yn y cyfnod milwriodd gyda byddinoedd Lloegr yn Ffrainc yn ystod rhan olaf Rhyfel y Can Mlynedd - yn Rouen
DAFYDD ab OWAIN (d. 1512), abad ac esgob Gŵr o Lasgoed ym Meifod a mab Owain ap Deio ap Llywelyn ab Einion ap Celynin. Bu'n astudio'r gyfraith ganon a sifil yn Rhydychen, a dywedir iddo ennill gradd Doethur Cyfraith. Ymddengys iddo ymarfer a'i ddysg gyfreithiol yng ngwasanaeth Sion, iarll Caerwrangon, prif ustus Gogledd Cymru rhwng 1461 a 1467. Os felly, cefnogai deulu Iorc, ond y mae tystiolaeth y beirdd yn dangos iddo, fel eraill
DAFYDD AP GWILYM (c. 1315 - c. 1350), bardd Yr oedd Dafydd ap Gwilym yn fab i Wilym Gam ap Gwilym ab Einion Fawr o'r Tywyn ap Gwilym ap Gwrwared ap Gwilym ap Gwrwared Gerdd Gymell ap Cuhelyn Fardd. Enw ei fam oedd Ardudful, ac mae'n bosibl mai brawd iddi hi oedd y Llywelyn ap Gwilym ap Rhys ap Llywelyn ab Ednyfed Fychan a alwyd yn ewythr gan y bardd. Yr oedd hynafiaid Dafydd yn uchelwyr llewyrchus a fu'n gwasanaethu arglwyddi Normanaidd yn
DAFYDD ap GWILYM (fl. 1340-1370), bardd Ei gartref oedd Bro Gynin, plwyf Llanbadarn Fawr, Ceredigion. Ei dad oedd Gwilym Gam ap Gwilym ab Einion, ac yr oedd y teulu yn un o'r rhai mwyaf dylanwadol yn y Deheubarth yn y 14eg ganrif, ac wedi bod ar du brenin Lloegr ers cenedlaethau. Cantref y Cemais yn Nyfed oedd cartref y teulu, a gwyddys eu bod yno er dechrau'r 12fed ganrif. Tua 1195 crybwyllir un o hynafiaid y bardd, Gwilym ap Gwrwared
DAFYDD ap LLYWELYN (d. 1246), tywysog Cricieth. O'r herwydd, pan fu Llywelyn farw 11 Ebrill 1240, nid oedd dim yn rhwystro Dafydd rhag esgyn i'r orsedd. Cafodd gymorth cryf Ednyfed Fychan, prif gynghorwr Llywelyn, ac Einion Fychan, un o ladmeryddion rheolaidd y tywysog hwnnw, a hefyd gymorth esgob Llanelwy. Ar 15 Mai, mewn cynulliad mawr yng Nghaerloyw, cyfarfu'r brenin a'i nai, gwnaeth ef yn farchog, derbyniodd wrogaeth ganddo, a gosododd

Search results

1 - 12 of 95 for "Einion"