Dictionary of Welsh Biography

CAYO-EVANS, WILLIAM EDWARD JULIAN (1937 - 1995), actifydd gwleidyddol ) a Iestyn (1969-1993). Ysgarwyd hwy yn 1975. Radicaleiddiwyd Cayo yn y 1960au cynnar, hynny'n arbennig gan foddi Capel Celyn. Ar ddiwrnod agoriad argae Tryweryn ar 21 Hydref 1965 y gwelwyd aelodau o Fyddin Rhyddid Cymru (Free Wales Army) yn eu lifrai yn gyhoeddus am y tro cyntaf. Roedd Cayo yn un o naw o brif ffigurau'r fyddin a arestiwyd ym mis Chwefror 1969. Yn dilyn achos a barhaodd am 53
EIDDIL LLWYN CELYN - see LEWIS, GEORGE
ELLIS, ROBERT (1808 - 1881), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd Ganwyd 12 Rhagfyr 1808 yn Celyn Isaf, Llanddeiniolen, yn fab i Ellis Evans a'i wraig Jane Williams; bu'n rhaid i'r tad ffoi i Ferthyr Tydfil ar adeg helynt cau comin Llanddeiniolen (1809), ond dychwelodd i fyw i'r Garnedd, y 'tŷ unnos' a godasai ar y comin. Yn 18 oed, aeth Robert Ellis i weithio yn chwarel Cae-braich-y-cafn, ond tua'r 20 symudodd i chwarel Dinorwig, ac yn 1829 ymunodd ag eglwys
EVANS, EVAN (Ieuan Glan Geirionydd; 1795 - 1855), offeiriad a bardd Ganwyd yn Tan-y-celyn, Trefriw, Sir Gaernarfon, 20 Ebrill 1795. Yr oedd ei dad, Robert Evans, yn fardd a llenor gwlad, a'i fam, Elizabeth, yn fwy diwylliedig na'r cyffredin; medrai ddarllen Saesneg a Chymraeg - y ddau ymhlith cychwynwyr Methodistiaeth Galfinaidd yn Nhrefriw. Danfonwyd Evan Evans i ysgol a gedwid yn eglwys Trefriw gan ryw Griffiths, ac oddi yno aeth i ysgol rad Llanrwst. Wedi
GWYNN, HARRI (1913 - 1985), llenor a darlledwr Ganwyd Harri Gwynn yn 63, Maryland Road, Wood Green, gogledd Llundain, ar 14 Chwefror 1913, yn fab i Hugh Jones (m. 1916), a weithiai fel sortiwr llythyrau ar y trên post rhwng Llundain a Chaergybi, a'i wraig Elizabeth (Beti) (g. Williams), y ddau yn enedigol o ardal Penrhyndeudraeth. Yn sgil marw sydyn y tad o anhwylder ar y galon ym mis Rhagfyr 1916, symudodd y fam a'r mab i Garth Celyn
JONES, ELIZABETH MAY WATKIN (1907 - 1965), athrawes ac ymgyrchydd Ganwyd Elizabeth May Watkin Jones ar 10 Mai 1907 yng Nghapel Celyn, Meirionnydd, yn blentyn cyntaf i Watkin Jones ('Watcyn o Feirion'; 1882-1967), postfeistr, a'i wraig Annie (g. Thomas; 1881-1924). Fe'i magwyd ar aelwyd gyfoethog mewn diwylliant a dysg. Roedd ei thad yn fardd gwobrwyedig mewn eisteddfodau lleol ac yn hyfforddwr a gosodwr cerdd dant llwyddiannus a dylanwadol. Buasai ei mam, a
JONES, JOSIAH (1830 - 1915), gweinidog gyda'r Annibynwyr , Machynlleth, yn 1854; ymddeolodd yn 1910. Yr oedd ei briod yn or-ŵyres i Williams Pant y Celyn. Ef oedd un o brif sylfaenwyr Undeb yr Annibynwyr Cymraeg a'i ysgrifennydd cyntaf yn 1872; bu'n gadeirydd yn 1892. Yr oedd yn wrthwynebydd ffyrnig i Michael D. Jones a'i blaid ym mrwydr y Cyfansoddiadau. Cyfrifid ef ym Machynlleth a'r cylch yn Ymneilltuwr cadarn, ac yn hytrach na danfon ei blant i ysgol eglwysig
JONES, LLEWELYN (1894 - 1960), gweinidog (MC), golygydd ac awdur yn ystod ei gyfnod yn Utica. Rhoes wasanaeth mawr i fywyd Cymreig glannau Mersi; sefydlodd aelwydydd Urdd Gobaith Cymru yno a golygu Y Glannau o 1944 ymlaen. Bu'n aelod hefyd o fwrdd golygyddol Y Ffordd (cylchgrawn pobl ieuainc y MC). Cyhoeddodd hefyd Lawlyfr ar genhadaeth bersonol yn 1939. Ei gyfraniad pwysicaf yw'r gyfrol Aleluia gan y Parch. William Williams Pant y Celyn (1926), sef arg
JONES, NATHANIEL (CYNHAFAL) (1832 - 1905), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, a llenor gadair fwy nag unwaith. Cyhoeddodd gyfrolau o'i farddoniaeth: Fy Awenydd, 1859, Elias y Thesbiad, 1869, Y Mesiah 1895, Y Beibl, 1895, Charles o'r Bala, 1898. Yn 1881 ysgrifennodd ef a Richard Mills Buchdraeth y Parch. John Mills. Ei orchestwaith llenyddol oedd golygu Gweithiau Williams Pant y Celyn, yn ddwy gyfrol, 1887-91.
JONES, WATKIN (Watcyn o Feirion; 1882 - 1967), post-feistr, siopwr, bardd gwlad, gosodwr a hyfforddwr cerdd dant Ganwyd 12 Mehefin 1882 yn Nhŷ'r nant, Capel Celyn, Meirionnydd, yn fab i Robert Jones ac Elisabeth (ganwyd Watkin). Cadwai Swyddfa'r Post a siop yng Nghapel Celyn a bu'n cario'r post yn ardal Capel Celyn ac Arennig am gyfnod o dros hanner can mlynedd, gan gerdded oddeutu 15 milltir bob dydd. Ar ei aelwyd ddiwylliedig magodd deulu o ddatgeiniaid. Yr oedd ganddo lais cyfoethog, a llawer o grebwyll
LEWIS, DAVID JOHN (1893 - 1982), pensaer ac Arglwydd Faer Lerpwl cyffredinol 1950 ac 1951 ar gyfer sedd Kirkdale, Lerpwl, gan golli ddwywaith o ychydig gannoedd o bleidleisiau i'r ymgeisydd Llafur. Ganol y 1950au, cymerodd ddiddordeb arbennig yn nghynllun Dinas Lerpwl i foddi Cwm Tryweryn, gan gynnwys pentref Capel Celyn, Sir Feirionnydd, ar gyfer cynyddu’r cyflenwad dŵr i’r ddinas. Roedd yn aelod blaenllaw o Bwyllgor Amddiffyn Tryweryn Lerpwl a bu’n dadlau’r achos yn
LEWIS, GEORGE (Eiddil Llwyn Celyn; 1826? - 1858), crydd a bardd

Search results

1 - 12 of 22 for "Celyn"