Dictionary of Welsh Biography

ABADAM, ALICE (1856 - 1940), ymgyrchydd dros hawliau merched dros y Glymblaid Annibynnol yn yr Etholiad Cyffredinol ond yn y pen draw ni safodd. Daliodd ati i ymgyrchu'n egnïol hyd nes i ferched gael y bleidlais ar yr un telerau â dynion yn 1928. Yn dilyn marwolaeth Alice Vowe Johnson yn 1938, a dechrau'r Ail Ryfel Byd wedyn, dychwelodd i Gaerfyrddin i fyw gyda'i nai, Ryle Morris, yn Bryn Myrddin yn Abergwili ar gyrion y dref. Bu Alice Abadam farw yno ar 31
ADAMS, DAVID (1845 - 1922), diwinydd Goleg Normal Bangor. Yn 1867 dechreuodd fel ysgolfeistr yn y Bryn, Llanelli. Yn 1869 aeth i Goleg Normal Abertawe. Bu'n ysgolfeistr yn Ystradgynlais yn 1870-2. Wedi cyfnod o waelder iechyd enillodd ysgoloriaeth yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, lle y graddiodd yn B.A. (Prifysgol Llundain) yn 1877. Yn 1878 ordeiniwyd ef yn weinidog yn Hawen a Bryngwenith (A.), pryd yr amlygodd ei wroldeb a'i
AP GWYNN, ARTHUR (1902 - 1987), Llyfrgellydd, a thrydydd llyfrgellydd Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth phrofiad y rhan fwyaf o'r adrannau oedd cyfyngu eu dewis o lyfrau er mwyn cadw gwariant o fewn terfynau. Erbyn y 1960au yr oedd Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, yn datblygu'n gyflym i fod yn 'Goleg ar y Bryn' yn hytrach na'r 'Coleg ger y lli.' Nid oedd adeilad Yr Hen Goleg, a oedd yn cynnwys y Llyfrgell Gyffredinol, mwyach yn brif ffocws y gweithgarwch academaidd. Blwyddyn ar ôl blwyddyn yr oedd y
AP THOMAS, DAFYDD RHYS (1912 - 2011), ysgolhaig Hen Destament Hebraeg yn ei hen goleg ym Mangor, ac yn y man yn Uwchddarlithydd ac yno yr arhosodd hyd ei ymddeoliad yn 1977. Ar ôl priodi gyda Menna Davies, merch y Parchedig George a Mrs Marianne Davies, Bryn Bowydd, Blaenau Ffestiniog ym 1940, ymgartrefodd y ddau yng nghyffiniau Bangor a Phorthaethwy. Cawsant ddau o blant, mab, Keinion, a merch, Marian. Treuliodd gyfnodau byr o Fangor - fwy nag unwaith yn
BAKER, ELIZABETH (c. 1720 - 1789), dyddiadures Bryn Adda, ty sydd yr ochr arall i'r dyffryn, hyd nes y symudodd i dref Dolgellau ar 26 Ebrill 1784. Rhydd ei hanes yn ei dyddiadur - Peniarth MS 416 i, Peniarth MS 416 ii, Peniarth MS 416 iii, Peniarth MS 416 iv, Peniarth MS 416 v, Peniarth MS 416 vi, Peniarth MS 416 vii, Peniarth MS 416 viii, Peniarth MS 416 ix, Peniarth MS 416 x yn y Llyfrgell Genedlaethol. Ceir detholion ohono (wedi eu gwneuthur
BAXTER, GEORGE ROBERT WYTHEN (1815 - 1854), awdur O'r Bryn Uchaf, Llanllwchhaiarn, Sir Drefaldwyn. Ganwyd yn Nhrefynwy, a'i fedyddio ar 14 Mehefin 1814, yn unig fab George Trotham Baxter (1762 - 1841) o Henffordd, ac yn aelod o hen deulu a fu ers amser yn ardal y Drenewydd. Un o'i gyndeidiau oedd Richard Baxter, y diwinydd enwog. Ymaelododd mewn coleg yn Rhydychen ond ni raddiodd yno. Rhestrir pedwar o'i weithiau yng nghatalog llyfrau printiedig
BEYNON, WILLIAM (1891 - 1932), paffiwr enillodd Stanley y teitl yn ôl oddi wrth Beynon. Cafodd Beynon ei ladd gan gwymp yn y pwll glo yn y Bryn, ger Port Talbot, ar 20 Gorffennaf 1932.
BOWEN, DAVID (1774 - 1853) Felinfoel, gweinidog Ganwyd yn Bryn Bach, Felinfoel, 11 Rhagfyr 1774. Bedyddiwyd ef gan Daniel Davies, Felinfoel, 14 Mai 1797, a dechreuodd bregethu yn 1798. Urddwyd ef 25 Awst 1806 gan Titus Lewis a Joshua Watkins, Caerfyrddin, i fod yn gydweinidog a Daniel Davies, a chartrefai ym Mhontlludw. Yn 1831 ffurfiwyd Seion, Llanelli, yn eglwys, a dewiswyd Bowen ganddi i'w bugeilio. Treuliodd weddill ei oes i'w gwasanaethu
BRERETON, JANE (1685 - 1740), bardd Merch Thomas ac Anne Hughes, Bryn Griffith, gerllaw'r Wyddgrug. Yn 1711 priododd Thomas Brereton (1691 - 1722), un o fân ddramawyr ei gyfnod. Ar farwolaeth ei gŵr yn 1722 dywedir iddi ymsefydlu yn Wrecsam, lle y bu farw fis Awst 1740 gan adael dwy ferch. Dangosodd ddeheurwydd mewn cyfansoddi barddoniaeth Saesneg a dechreuodd gyfrannu i'r Gentleman's Magazine dan y ffugenw ' Melissa.' Ar ôl ei
BRYN-JONES, DELME (1934 - 2001), canwr opera Ganwyd ef yn Heol yr Orsaf, Brynaman, ar 29 Mawrth 1934, yn fab i John Jones, crydd, a'i wraig Elizabeth (ganwyd Austin). Ei enw cofrestredig oedd Delme Jones; ychwanegwyd 'Bryn-' (yn deillio o sillaf gyntaf ei dref enedigol) o flaen ei gyfenw yn nes ymlaen yn ei fywyd. Cafodd ei addysg yn Ysgol Gynradd Brynaman ac yng NgholegTechnegol Rhydaman. Ar ôl gadael y coleg gweithiodd fel trydanwr
BURTON, URIAH, 'Big Just' (c.1926 - 1986), ymladdwr dyrnau noeth ac actifydd uchaf o bum copa Bryniau Breidden ger y Trallwng. Yn ei bamffled, adrodda Uriah hanes adeiladu'r gofeb 12-troedfedd ryw fil o droedfeddi i fyny'r bryn. Wedi cael caniatâd arbennig gan Iarll Powis i gychwyn, chwiliodd am gontractwr i wneud y gwaith, ond dywedwyd wrtho fod y dasg yn amhosibl. Nid oedd Uriah yn un i roi'r gorau'n hawdd, a llwyddodd i berswadio nifer o deulu, cyfeillion ac eraill i'w
CARRINGTON, THOMAS (Pencerdd Gwynfryn; 1881 - 1961), cerddor ac argraffydd emynau a thonau y Methodistiaid Calfinaidd a Wesleaidd (1929). Yr oedd hefyd yn eisteddfodwr pybyr, a gwasanaethodd fel ysgrifennydd cyffredinol Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam 1933. Ei brif weithiau cerddorol yw Concwest Calfari (anthem SATB 1912), Hen weddi deuluaidd fy nhad (unawd contralto/bariton 1910) a Gwynfryn a Bryn-du (tonau cynulleidfaol). Ef hefyd yw awdur y llawlyfr Yr Ysgol Gân (Gee, 1957

Search results

1 - 12 of 177 for "Bryn"