Dictionary of Welsh Biography

ANEIRIN, bardd o fri yn hanner olaf y 6ed ganrif. Yn ôl 'Historia Brittonum' Nennius (tua 796) bu pump o feirdd yn enwog mewn barddoniaeth Gymraeg, sef Talhaearn Tad Awen, Neirin, Taliesin, Blwchfardd, Cian, adeg y brwydro yn erbyn Ida, brenin Northumbria (547-559), a'i feibion hefyd, mae'n debyg. Felly 'Neirin' yw ffurf hynaf yr enw, ond erbyn 1200 tyfasai 'a' o flaen yr 'n' ar ei ddechrau, a'i droi'n 'Aneirin,' cf. y modd yr aeth 'nadredd' yn
BOWEN, BEN (1878 - 1903), efrydydd a bardd bregethau, ei erthyglau, a'i lythyrau gadernid ei arddull mewn rhyddiaith. Golygwyd ei weithiau gan ei frawd ' Myfyr Hefin.' Y maent yn cynnwys Cofiant a Barddoniaeth Ben Bowen (1904), Rhyddiaith Ben Bowen (1909), Blagur Awen Ben Bowen (1915), Ben Bowen yn Neheudir Affrica (1928), Ben Bowen i'r Ifanc (1928).
BOWEN, DAVID (Myfyr Hefin; 1874 - 1955), gweinidog (B) a golygydd Llanelly Mercury rhwng 1915 ac 1942, a golygydd Seren yr Ysgol Sul o'r un swyddfa, 1916-50. Sefydlodd Urdd y Seren Fore yn 1929, a bu darparu llenyddiaeth i blant yn Gymraeg yn un o'i brif amcanion. Bu'n aelod o Orsedd y Beirdd o 1897 hyd ddiwedd ei oes. Llywyddodd Gymrodorion Llanelli a Chylch Awen a Chân y dref, ac yr oedd blaengarwch gyda phob mudiad Cymraeg yn brif nodwedd arno. Cyhoeddodd bum llyfr
CADWGAN DELYNOR (fl. niwedd y 14eg ganrif a dechrau'r 15fed), cerddor Priodolir iddo yr alawon canlynol: Owiai Gywydd ('The Warbler's Ode'), Cas gan Grythor ('The Fidler's Dislike'), Crechwen Feinir ('The Maiden's Laughter'), Llonen Hafar ('The Merry Slattern'), Awen Wrli ('The Reeling Muse'), Awen Oleuddydd ('The Daylight Muse'), Oerloes Goeden ('The Sapling'), Cog Wenllian ('Gwenllian's Cuckoo').
CHARLES, HENRY (1778 - 1840), diwinydd, llenor, a mathemategwr O Ffynnon Loyw ym mhlwyf Breudeth, Sir Benfro; ganwyd yn 1778, mab Henry Charles, amaethwr, a gwr blaenllaw gydag Annibynwyr y 18fed ganrif. Addysgwyd ef yn ysgol capel Annibynwyr Trefgarn Owen, lle y bu yn aelod gwerthfawr. Yr oedd o reddfau naturiol cryf, ac ysgrifennodd lawer o erthyglau ar destunau diwinyddol i fisolion megys Yr Efangylydd a Seren Gomer. Yr oedd yn meddu ar awen farddonol, ac
CYNDDELW BRYDYDD MAWR (fl. 1155-1200), pencerdd pwysicaf Cymru yn y 12fed ganrif i ganu clod Owain Gwynedd, a gwelir ei awen yn ei hanterth ym ' Marwnad Owain ' (1170). O hynny ymlaen i ddiwedd y ganrif fe'i ceir yn canu i amryw o brif dywysogion Gwynedd, Powys, a Deheubarth, ac ar un olwg, felly, Cynddelw yw bardd cyntaf Cymru gyfan, a barnu wrth yr hyn sydd ar gadw o'n barddoniaeth. Canodd awdlau hefyd i Dduw. Mawl Feifod yn bennaf yw ei 'Gân Tysiliaw.' 'Marwysgafn Cynddelw
DAFYDD ab EDMWND (fl. 1450-1490), uchelwr a phencerdd ffurf ac addurn cerdd yn bethau pwysig iawn yng ngolwg y bardd. Yn ei ganu meistraidd ar y Cywydd Deuair Hirion gofalai am lyfnder a symlrwydd iaith, ond yn ei gywyddau 'gorchestol' y mae yn or-gywrain yn ei ddefnydd o'r 'cymeriadau'; ac yn ei awdlau nid dim ond y cynganeddion mwyaf celfydd a'r mesurau mwyaf caeth a'i bodlonai. Cywyddau serch yw prif ffrwyth ei awen. Yn ôl traddodiad y canu serch
DAFYDD AP GWILYM (c. 1315 - c. 1350), bardd o'i ddoniau mawr fel bardd oedd ei allu i ganfod deunydd i'w awen mewn pynciau negyddol. Ei ymwybyddiaeth o fyrhoedledd a breuder harddwch a ysbrydolodd rai o'i gerddi mwyaf ingol fel 'Yr Adfail'. Ac er bod ei ganu serch yn mawrygu godineb a thor priodas, nid oes rheswm i amau diffuantrwydd ei honiad cyson bod serch cnawdol yn fendithiol yng ngolwg Duw. Adroddir y rhan fwyaf o gerddi Dafydd yn y
DAFYDD LLWYD ap LLYWELYN ap GRUFFUDD (c. 1420 - c. 1500) Fathafarn, Ef oedd awdur tua 50 o'r 200 o gywyddau brud ei gyfnod sydd ar gael, a dyna ei enwogrwydd pennaf Dafydd ap Ieuan ap Einion, a'r un modd ei elyn, William Herbert : ond y mae'n gwbl gyson yn y bôn, am na faliai fawr am yr ymrafael 'rhosynnaidd' Seisnig, ond yn unig fel y gallai roi ei gyfle i waredwr cenedl y Cymry. Dyhead am undod a gwaredigaeth ei genedl, a dig at y Saeson am ei difreinio, oedd prif gymelliadau ei frudio a'i awen. Heblaw ei gywyddau, ni cheir o'i waith yn aros ond un awdl wych i
DAVIES, GLYNNE GERALLT (1916 - 1968), gweinidog (A) a bardd ystod Rhyfel Byd II a bu'n gweithio ar y tir gartref yn y Ro-wen. Ar ddiwedd y rhyfel ymunodd â'r Annibynwyr ac ar ôl cyfnod byr yng Ngholeg Bala-Bangor, ordeiniwyd ef, a bu'n gweinidogaethu ar eglwysi Peniel a Gerisim, Llanfairfechan 1946-51; Ebeneser, Bangor 1951-65; Salem, Bae Colwyn a Degannwy Avenue, Llandudno 1965-68. Bwriodd ei brentisiaeth fel bardd ym ' Mhabell awen ' Y Cymro dan gyfarwyddyd
DAVIES, GRIFFITH (Gwyndaf; 1868 - 1962), bardd, athro beirdd, a hynafiaethydd bychan yn cynnwys ei awdl i Michael D. Jones. Wedi ei farw, cyhoeddwyd, yn 1966, dan olygiaeth James Nicholas, gyfrol o'i waith, Awen Gwyndaf Llanuwchllyn. Bu farw 4 Chwefror 1962, ddiwrnod cyn ei 94 mlwydd oed, a chladdwyd ef ym mynwent newydd Llanuwchllyn.
DAVIES, JAMES EIRIAN (1918 - 1998), bardd a gweinidog ddwywaith mewn eisteddfodau rhyngolegol, a derbyniai ganmoliaeth gyson gan Dewi Emrys yn y golofn Awen y Beirdd yn y Cymro. Gwelwyd ei waith barddonol yn y Y Fflam, cylchgrawn a ymddangosodd yn 1946, ac yn y Cymro, a chyhoeddodd Keidrych Rhys ei gyfrol gyntaf Awen y Wawr yn 1947. Daeth i adnabod Ludwig Wittgenstein, yr athronydd athrylithgar, oedd ar staff yr Adran Athroniaeth. Datblygodd yr adnabyddiaeth

Search results

1 - 12 of 91 for "Awen"