Dictionary of Welsh Biography

ABADAM, ALICE (1856 - 1940), ymgyrchydd dros hawliau merched sylw cynulleidfaoedd mawr iawn, gan orffen ei hareithiau'n aml gyda'r anogaeth, 'believe and do and dare'. Yn Ebrill a Mai 1911, ymgymerodd â thaith o amgylch yr Alban lle y bu hi a rhai o'i chyd-swffragetiaid yn annerch mewn dau ar hugain o leoliadau mewn dinasoedd a threfi mawrion. Parhaodd rhaglen siarad cyhoeddus Abadam trwy gydol 1912 ac i mewn i 1913 ac aeth ei henw mawr fel areithydd o'i blaen
ALBAN DAVIES, DAVID (1873 - 1951), gŵr busnes a dyngarwr Ganwyd 13 Ebrill 1873 yng nghartref ei fam, Hafod Peris, Llanrhystud, Ceredigion, yn fab ieuengaf Jenkin Davies, capten llong, ac Anne (ganwyd Alban) ei wraig. Pan adawodd yr ysgol leol yn 14 oed aeth i weithio ar fferm ei ewythr yn Hafod Peris, gan fod ei dad newydd ddioddef colledion ariannol. Cawsai ei frodyr eu haddysg yng ngholeg Llanymddyfri, felly cynilodd ei enillion a mynychu Ysgol Owen
ALBAN DAVIES, JENKIN (1901 - 1968), gŵr busnes a dyngarwr Ganwyd 24 Mehefin 1901, yn Walthamstow, Llundain, mab hynaf David Alban Davies a Rachel (ganwyd Williams) ei wraig, y ddau o Geredigion. Addysgwyd ef yn ysgol Merchant Taylors, ac enillodd ysgoloriaeth i Goleg S. Ioan, Rhydychen, ond ni allai fforddio mynd yno. Aeth i Brifysgol Cornell, T.U.A., am ddwy flynedd yn efrydydd amaethyddiaeth a llaetheg a gweithiodd am gyfnod byr mewn cwmnïau
ALBAN, Syr FREDERICK JOHN (1882 - 1965), cyfrifydd a gweinyddwr. Ganwyd 11 Ionawr 1882 yn (?) Y Fenni, yn fab i David Alban a'i wraig Hannah. Bu'r fam farw yn Y Fenni 28 Medi 1884. Teiliwr wrth y dydd oedd y tad a bu yntau farw yn Henffordd 2 Ionawr 1891. Y canlyniad fu chwalu'r teulu. Bu'r ddau fab hynaf yn cadw siop grydd yn agos i Fleetwood. Magwyd Frederick John gan ' Miss Williams ' a elwid yn fodryb gan ei blant, ond ni wyddys a oedd yn berthynas gwaed
ANEIRIN, bardd o fri yn hanner olaf y 6ed ganrif. osgordd Mynyddawg Mwynfawr, arglwydd Dineiddyn, neu Ysgor Eiddyn, sef Edinburgh, a elwir fyth yn Dunedin gan wyr yr Alban. Gelwir y cwbl 'Y Gododdin', gan mai'r llwyth hwnnw o'r Brython oedd yn trigo yn nhueddau Edinburgh, ar lan y Forth, sef Manaw Gododdin. Hwy yw 'Votadinoi' Ptolemi yn yr ail ganrif. Testun y gân yw cyrch gosgordd neu deulu Mynyddawg o Ddineiddyn i Gatraeth (Catterick neu Richmond yn
ANIAN (d. 1306?), esgob Bangor chymylau ystorm 1277 yn dechrau cydgrynhoi, yr oedd safle Anian yn myned yn ansicr. Yr oedd yn Gymro ac yn gyffeswr y tywysog, y mae'n wir, ond nid oedd yn barod i herio gallu'r brenin. Yn gynnar ar ôl 21 Mawrth y flwyddyn honno ffoes i Loegr gan gael noddfa yn abaty S. Alban. Ymladdai ei berthynasau ar du'r brenin, ac nid oedd y colli bywyd yn eu plith yn annerbyniol gan y tywysog. Daeth yn gyfyng ar
BANCROFT, WILLIAM JOHN (1871 - 1959), chwaraewr rygbi a chriced Gymru yn erbyn yr Alban yn Chwefror 1890 pan anafwyd y dewis cyntaf, Tom England o Gasnewydd. Aeth Bancroft ymlaen i ennill 33 o gapiau yn ddi-dor rhwng 1890 ac 1901, record na thorrwyd tan 1954 gan Ken Jones (Casnewydd). Yr oedd yn gefnwr digymar, a chanddo lygaid craff a dwylo diogel y cricedwr profiadol: treuliai oriau maith yn perffeithio'i gicio, a chic gosb adlam o'i eiddo a enillodd y gêm yn
BARLOW, WILLIAM (1499? - 1568), Esgob Tyddewi Cromwell rhag gelyniaeth leol yn erbyn diwygiad. Symudwyd ef i Bisham yn 1535 a'i anfon i'r Alban yn gennad dros y brenin. Etholwyd ef yn esgob Llanelwy, Ionawr 1536, ond symudwyd ef i Dyddewi yn ddioed. Nid oes cofnod o'i gysegriad. Bu cynnen frwd rhyngddo a'i gabidwl ar bynciau ffydd a disgyblaeth. Ni allodd fynd â'i eglwys gadeiriol i Gaerfyrddin na sefydlu ysgol ramadeg yno, ond llwyddodd i sefydlu
BATCHELOR, JOHN (1820 - 1883), dyn busnes a gwleidydd cythrwfl a ddilynodd fethiant Gwrthryfel y Siartwyr yn 1839. Roedd John wedi bwrw ei brentisiaeth yn iard longau ei dad, a fu farw pan oedd John yn 16, ac yn Sunderland, un o iardiau mwyaf y wlad, gallai ymarfer y sgiliau a ddysgasai yno. Ymwelodd ag iardiau llongau yn yr Alban hefyd yn ystod y cyfnod hwn, ac aeth i Ganada wedyn lle bu am dair blynedd yn datblygu a rheoli iard longau fawr yn New
BOSSE-GRIFFITHS, KATE (1910 - 1998), Eifftolegydd ac awdures , fel 'Klinik Bosse Wittenberg' megis cofeb iddo hyd heddiw). Ym 1944 gorfodwyd y clinig i gau, a charcharwyd mam a dau frawd Kate yng ngwersylloedd crynhoi'r Natsïaid. Bu farw ei mam yn Ravensbrück, gwersyll i fenywod i'r gogledd o Berlin, ym 1944. Llwyddodd Kate Bosse-Griffiths i ffoi rhag erledigaeth y Natsïaid ym 1936. Aeth i'r Alban yn gyntaf, ble y gweithiodd fel cynorthwyydd i'r biolegydd
BOWEN, DAVID GLYN (1933 - 2000), gweinidog a diwinydd aml-ffydd y sylwebydd swyddogol ar yr oedfa Hindŵaidd gyntaf a ddangoswyd ar y teledu ym Mhrydain. Ym mis Ebrill 1999 cyhoeddwyd cerdd o'i eiddo yn Coracle, cylchgrawn swyddogol Cymuned Iona (yr Alban) yn dwyn y teitl, 'Who's Jesus Anyway?'. Ysgrifennodd ail fersiwn ohoni o dan y teitl, 'Gentle Jesus, the Contraversialist'; ymddangosodd cyfieithiad Cymraeg ohoni (gan G. L. Jones) yn y cylchgrawn Cristion yn
BOWEN, EVAN RODERIC (1913 - 2001), gwleidydd Rhyddfrydol a chyfreithiwr wrthwynebiad i hawliau'r buddiannau hynny a oedd yn cael eu gwarchod gan y Blaid Geidwadol. Nid oedd unrhyw amheuaeth ynghylch gwladgarwch Roderic Bowen. Adlewyrchid hyn yn ei gefnogaeth ddiflino i gydraddoldeb rhwng Cymru a'r Alban ac am gynrychiolaeth i Gymru yn y Cabined, ymrwymiad a rannwyd gan yr Eisteddfod Genedlaethol (sefydliad y bu Bowen yn ei fynychu'n rheolaidd), a Phrifysgol Cymru. Fel unigolyn

Search results

1 - 12 of 118 for "Alban"